Drents Archief, toegang 0186 inventarisnummer 1175 heet in de
inventaris: 'Begroting van kosten voor het bouwen van woningen in
de koloniën, met opgave van de afmetingen van een kolonistenhuis
en van een onderdirecteurswoning, z.j. (c. 1819). 2 stukken'. Maar
ik denk dat het van 1818 is en dat het berekeningen zijn
(misschien door de aannemer) voor de bouw van de proefkolonie.
Op een van de twee velletjes staat namelijk 'Geheele begrooting
van het te maken metselwerk' en in die berekening is sprake van 52
huizen en dat is het aantal dat in de proefkolonie tot stand is
gekomen. De transcriptie:
Geheele begrooting van het te maken metselwerk
| aan de 52 Coloniste Huijzen |
618436 steenen |
| aan het groote Gebouw |
152000 |
| aan de twee huijzen bij de
schuur |
72600 |
| aan de zes onderopzigters
huijzen - t stuk 24000 |
144000 |
| 987036 |
Als we die 618.436 stenen voor 52 hoeves delen door 52, komen we
op 11.893 stenen per huisje en dat is de uitkomst van een andere
berekening op dit vel, waarbij 'vt' zal staan voor 'voet'. Een
rijnlandse voet is 0,3140 meter, zeg voor het gemak 31
centimeter:
een Colonist huijsje dat is 15½ vt vierkant
en heeft aan regte ?? eene lengte van
61
vt en hoog 11 vt
11
61
61
671
voeten a 11 steen in de vt
11
671
671
7381
bij voor Pilaster
700
voor 't fondament
2662
voor twee brandgevels
1650
voor de schoorsteen
700
13093
af voor de Couzijnen
1200
11893
steenen
Daaronder staat becijferd hoeveel stenen er nodig zijn om het
onderdirecteurshuis te bouwen, welk aantal ik in de
totaalberekening hierboven niet terugvind:
het onderdirecteurs huijs lang cirka 34 vt breed 15½ vt
Gaat aan de romp ter hoogte van 11 vt
23958
brandgevels
3300
schoorsteene
1400
binnemuur
3388
fondamenten
6600
38646
af Couzijnen
2346
36300
Het andere vel lijkt een berekening van de arbeidstijd en lijkt
bedoeld om de aannemer te laten inschatten hoeveel werkvolk hij
voor hoeveel tijd moet inhuren. Het hier genoemde aantal stenen is
weer anders dan in de totaalberekening, maar als we aannemen dat
deze berekening in de praktijk ook zo is uitgevoerd, dan kunnen we
hieraan zien hoe lang er gedaan werd over het bouwen van een
proefkoloniehoeve:
Aan ieder Huijsje boven de grond 8140 Steen
Fondament 3600 steen
met rape pleistere en voegen 4 hoed kalk en 2 Ton?? cement
voor 't graven van 't fondament 2 metzel: een opperman 1 dag
't aanleggen van 't fondament en opmetzelen tot de begaande grond 2 dage
't metzelwerk tot boven toe 8 dage mits alle van 5 schoften
voor 't vloeren 1 metzelaar en 1 opperman 2 dage
voor 't leggen der binten stellen der kozijnen en hangmantel 2 knegts ieder 1 ¾ dag
voor 't zolderen en stellen van 't kapbint ............................................... ieder 1 ¾ dag
het bespa??en en belatten leggen der gordingen et& ............................ ieder 1 ¾ dag
het inhangen der deuren raamen en sluijtend maken ............................ ieder ½ dag
met het bestijgeren daar onder begreepen.
Op de achterkant van dit vel staat nog: 'vanavond schrijven om de Baan Tegels over gerrit van der Laan'.