Wilhelminaoord
Ze krijgen in Haarlem een seintje als in juli 1821 de nieuwe
kolonie Wilhelminaoord in zoverre afgebouwd is dat er mensen
ontvangen kunnen worden. Op donderdag 19 juli 1821 - dus
ze zullen het beurtschip uit Amsterdam van dinsdagavond 19:00 uur
genomen hebben - arriveren te midden van vele andere gezinnen de
twee families uit Haarlem.
Zie een gedeelte van de 'Nominative Staat der Huisgezinnen
aangekomen den 19 July 1821 - met vermelding waar dezelve zijn
gevestigd of ingedeeld', die zich bevindt in invnr 1343:
Over het gezin van Dirk van Hoogmoed zal ik later nog een pagina maken. In de linkerkolom staat
dat ze gevestigd worden in kolonie 4, wat op dat moment de
aanduiding is voor Wilhelminaoord, in de rechterkolom staat een
foutje. In werkelijkheid wordt Van Hoogmoed gevestigd in hoeve
nummer 47 (en niet 48) en de familie Vechters/Vegters in hoeve 48
(niet 49).
Zie de 'Nominative staat van den door de kolonisten ingeleverden
oogst, over den jare 1821' waarvan ik een pagina gemaakt
heb. Daar staan ze bij nummer 48. Van die periode zijn er helaas
geen stamboeken van Wilhelminaoord bewaard gebleven.
Hoeve 38
Pas als op grond van dit besluit per 1
juni 1825 de koloniën opnieuw worden ingedeeld, zijn
er stamboeken bewaard gebleven. Wilhelminaoord is vanaf dat moment
kolonie 2 en hoeve 48 gaat vanaf die datum door het leven als
hoeve 38 van Wilhelminaoord.
Zie voor de locatie van de hoeve dit kaartje.
Dat is dus Friesland, dicht bij de plek waar rond deze tijd ook
een semi-illegale nederzetting van zelfgebouwde plaggenhutten tot
stand komt, het huttendorp dat eerst bekend staat als 'de hutten
onder Noordwolde', later als Noordwolde-Zuid en nog later als
Lombok.
Stamboeken
De familie Vegters staat als bewoners van hoeve 38 in de
stamboeken Wilhelminaoord met de invnrs 1352 (scan 15), 1353 (scan
10), 1354 (scan 37) en 1355 (scan 36). Zie bovenaan de pagina hoe
die scans te bereiken zijn.
Omdat ze op contract geplaatst zijn staan ze ook in het in 1829
aangelegde stamboek van alle op contract geplaatste
koloniebewoners met invnr 1389 (scan 147).
Uit die stamboeken neem ik de gezinsgegevens over, met de
kanttekening dat de kolonieadministratie de aantekeningen zijn van
een particuliere organisatie en dus GEEN officiële bron.
Gezinssamenstelling
● Abraham Vegters is volgens die kolonieadministratie
geboren 23 augustus 1777 en bij aankomst dus 53, bijna 54
jaar oud. In de kolonistendatabase staat als vorige beroep
genoteerd 'aardwerker'. Hij is evenals de rest van het gezin
hervormd. Hij is getrouwd met
● Petronella van Maas, geboren 12 december 1783.
Het echtpaar heeft de volgende kinderen bij zich:
● Abraham Vegters, geboren 14 oktober 1806,
● Jan Vegters, geboren 19 maart 1808,
● Hendrik Vegters, geboren 3 september 1814,
● Hermanus Vegters, geboren 28 februari 1817, en
● Elisabeth ('Lijsje') Vegters, geboren 22 november
1819,
Op de kolonie komen daar nog bij:
● Antonie Vegters, geboren 26 februari 1822, maar
hij overlijdt al op 11 december 1829,
● Cornelis Vegters, geboren 19 augustus 1824, en
een nakomertje
● Catharina Vegters, geboren 8 juni 1830.
Onderzoekers-1
In het navolgende doe ik alleen mijn eigen aantekeningen. De post
tot 1834 heb ik niet gedaan, dat is voor enthousiastelingen, hier
een
lijst met brieven waarin Vegter(s) voorkomt. Maar let op:
meestal gaat het over Neeltje Vegter, een ingedeelde uit Koog aan
de Zaan die er niets mee te maken heeft. Bovendien zijn er een
paar bedelaarskolonisten die Vegter heten.
Ter aanvulling een
lijstje waarin de naam 'Vechter(s)' voorkomt. Maar verder
mijn aantekeningen:
Verzweringen
In het nummer van april
1825 van het maandblad de Star schrijft de directeur
der koloniën op pagina 308:
'Nog lijden aan verzweringen of andere uitwendige ongemakken, de
Kolonist VEGTERS, een zoon van BODRIE, een zoon van de Wed.
JACOBS, in Kolonie 4, en andere, doch die minder belangrijk zijn.'
Op 2 maart 1826 is zoon Abraham Vegters 'overgegaan in de
nationale militie', oftewel de dienstplicht. Hij zal niet meer
terugkomen in de kolonie.
Verlof
Op de zitting van de
kleine raad van 22 april 1826 komt Petronella van Maas
vragen om twee weken met verlof te mogen naar Haarlem. Het wordt
toegestaan.
Dergelijke verzoeken zullen er vaker zijn, maar ik heb van lang
niet alle kleine raadzittingen transcripties. Wie de ausdauer
heeft om op het archief de hele dozen met invnrs 1624 en 1625 door
te nemen kan de volledige whereabouts van het gezin in kaart
brengen.
Genoegzaam hersteld
In het nummer van mei
1827 van het maandblad Vriend des Vaderlands (de
opvolger van de Star) schrijft de directeur der koloniën
op pagina 440:
'In de gewone Koloniën blijft de ftaat der gezondheid fteeds
allergunstigst; in het begin dezer maand waren er wel eenige
zieken, doch behalve het huisgezin van VEGTERS en de vrouw van
MOMMERS (beide in Kol. N2), van weinig beteekenis, dan ook in
genoemde huisgezinnen is gelukkig alles weder genoegzaam herfteld;
in de geheele maand April hebben wij geen eenigen verloren.'
In een overzichtje van 8 maart 1828, invnr 90 scan 484,
behoren ze tot de gezinnen die het meeste fabriekswerk hebben
gehad. De uitgifte van fabriekswerk wordt gebruikt om
kolonistengezinnen die het nodig hebben wat extra te laten
verdienen.
Militair-2
Op 3 mei 1828 wordt de tweede zoon, Jan Vegters,
'opgeroepen voor de nationale militie'. Blijkbaar tekent hij
daarna bij, want hij zal pas na acht jaar uit dienst terugkeren.
Op de zitting van de
kleine raad van 13 december 1828 komt Petronella van Maas
vragen om 'eenige paren klompen voor haar kinderen'. Ze krijgt ze
dezelfde avond.
Ik kom de naam van de familie nergens tegen bij de koloniale
tuchtraad. Dat kunnen weinig kolonistengezinnen hen nazeggen.
Alleen wordt in bijlage 4 van de zitting van 1
oktober 1831 de dan veertienjarige Hermanus Vegters genoemd
als betrokken bij onenigheden met een passant, maar zijn rol is
niet zodanig dat hij voor de tuchtraad moet komen.
Meerder uitbetaling
Op de zitting van de
kleine raad van 21 januari 1832 komt Petronella van Maas
vragen om 'een weinig meerder uitbetaling van de verdiensten, uit
hoofde van ziekte in het huisgezin'. Niet om het een of ander,
maar dat is wel de derde keer dat er sprake is van ziekte. En we
kunnen ook vaststellen dat Petronella blijkbaar de vaste
woordvoerder van het gezin is.
Op de zitting van 23
juni 1832 is ze er weer. Ze vraagt toestemming 'om met
verlof te gaan naar Haarlem met haren zoon Hendrik voor
den tijd van acht dagen' en ze krijgt die toestemming.
Militair-3
Het jaar erop, op 1 mei 1833, gaat Hendrik Vegters
van de kolonie weg. Uit invnr 145 scan 211 blijkt dat ook hij 'in
dienst der nationale militie' is gegaan, dat is dan de derde.
Door nieuwe bepalingen gaan ze per oktober 1833 net als
alle andere koloniale gezinnen er op achteruit qua verstrekking
van brood, invnr 141 scan 168. De familie Vegters gaat van 21 pond
brood per week naar 19.
Wie woont waar
Invnr 172 scan 320 is wel leuk. Het geeft schematisch aan waar
iedereen woont en tot welke wijk een gezin behoort. De Vegters
wonen in sectie 1 van wijk 3 van Wilhelminaoord.
Op 28 september 1836 keert de eennaoudste zoon, Jan
Vegters, terug uit militaire dienst. Maar blijkbaar zijn de
voorafgaande acht jaar toch goed bevallen, want op 21 januari
1837 treedt hij opnieuw in dienst.
Overlijden
Ik weet niet of zijn vader dan al ziek is, maar op 5 februari
1837 overlijdt Abraham Vegters senior.
Op 28 april 1837 vertrekt Hermanus Vegters en
volgens invnr 191 scan 367 gaat ook hij in militaire dienst. Dat
is dan nummer vier. Blijkbaar hebben ze allemaal op de juiste
leeftijd de vereiste lengte (1 meter 57) en het goede gestel om in
dienst te gaan.
Ingedeelde-1
Daarna komen er, en dat is voor het allereerst sinds ze in de
kolonie zijn, ingedeelden in huis. Eerst slechts zeven dagen, van
10 juni 1837 tot de 17de, Jannigje van der Groef,
een van de dochters van Cilia
van der Groef.
September 1837 krijgt de weduwe Vegters (dus Petronella
van Maas) een extra uitkering van vijftig cent vanwege 'ziekte van
de dochter', invnr 187 scan 315. Ik neem aan dat ze daarmee
Elisabeth Vegters bedoelen, want Catharina zit dan nog op school
en werkt niet.
Ingedeelde-2
De volgende ingedeelde komt 5 oktober 1837, de 35-jarige
Hermanus Krabbendam uit Hoorn, die later zelf kolonist zal
worden door een oudere kolonistenweduwe te huwen. Hij
blijft bij de familie Vegters tot 15 mei 1838.
Maar tegen die tijd is het al een aflopende zaak en naar ik
aanneem loopt er al een verzoek tot ontslag.
Vertrek
Op 7 juli 1838 verlaat Petronella van Maas weduwe Vegters
de kolonie met ontslag met de drie nog thuiswonende kinderen,
Catharina Vegters van acht jaar, Cornelis Vegters van 13 jaar en
de achttienjarige Elisabeth of Lijsje Vegters.
Voor zo ver mij bekend is die laatste de enige die 'iets
meeneemt' uit de kolonie. Drie weken na haar vertrek verlaat de
kolonistenzoon Pieter Jans Stuiver - zie over zijn familie
deze pagina - de kolonie. Hij en
Elisabeth trouwen te Haarlem, wonen daar een aantal jaren en
vestigen zich dan in de buurt van de kolonie, vermoedelijk in een
huttendorp. Na de dood van Elisabeth zal Pieter Jan Stuiver zelf
kolonist worden. De rest van de familie laat geen sporen na in de
kolonie.
Tot slot
Tenslotte heb ik voor de liefhebbers nog een lijstje met brieven
waarin de naam Vegters voorkomt. Garantie tot het hek, ik weet
niet of het interessant is en ik weet niet of het wel over de
goede Vegters gaat. Maar misschien zit er nog iets tussen.
invnr 139 scan 55
invnr 141 scan 25
invnr 159 scan 458
invnr 161 scan 34
invnr 164 scan 118
invnr 174 scan 129
invnr 185 scan 610
invnr 185 scan 618
invnr 187 scan 133
invnr 188 scan 575
invnr 189 scan 90
invnr 189 scan 91
invnr 191 scan 320
invnr 192 scan 35
invnr 192 scan 40
invnr 192 scan 46
invnr 192 scan 53
invnr 192 scan 130
invnr 193 scan 51
invnr 193 scan 59
invnr 193 scan 64
invnr 194 scan 162
0invnr 194 scan 165