Hij behoort tot de immense groep Dordtse weeskinderen die op 4
juni 1820 aankomt in het dan nog maar half afgebouwde
Willemsoord. Volgens de niet altijd betrouwbare
kolonieadministratie is hij geboren in 1812. Internetgenealogiën
vullen dat aan tot 18 februari 1812, wat betekent dat hij
bij aankomst acht jaar oud is. In de brief op
deze scan
wordt gemeld dat hij een zoon is van Willem Zahn en Catharina van
der Vliet.
De bedoeling is dat die Dordtse wezen in groepjes van zes worden opgevoed door 'huisverzorgers'. Dat zijn in de praktijk bijzondere huishoudens. Na enkele jaren zal de Maatschappij dat systeem ook inperken en de wezen zoveel mogelijk in Veenhuizen concentreren.
Willem Zahn begint zijn koloniale leven bij het huisverzorgersechtpaar Jan Sieuwerts en Jannetje Boekjes. Zie bij hoeve 33 van de pagina die is gewijd aan Willemsoord wie de huisgenoten zijn en hoe het afloopt met de huisverzorgers.
In het gescande stamboek van Willemsoord tot 1828, invnr 1358, klik hier en vul rechtsonder het paginanummer 4 in, zien we Sieuwerts/Boekjes nog staan, maar ook dat er melding gemaakt wordt van hun desertie. In de meest rechtse kolom is genoteerd dat Willem Zahn op 10 augustus 1826 wordt overgeplaatst naar hoeve 51. Dat staat op pagina 20 van hetzelfde stamboek.
Hij valt nu onder de zorg van de huisverzorgers Cornelis Andries Smith en Barendje Pieters Postma. Dat is nog steeds het geval in het stamboek Willemsoord 1828-1830, invnr 1359, klik hier en vul rechtsonder het paginanummer 13 in. In de laatste kolom staat weer een overplaatsing.
Na zes jaar bij Sieuwerts/Boekjes en een kleine drie jaar bij
Smith/Postma gaat de inmiddels zeventienjarige Willem op 24
maart 1829 naar hoeve nummer 57. Die staat in hetzelfde
stamboek op de volgende pagina en die wordt bewoond door
Pieternella van Herwaarde weduwe Zwak.
Het duurt niet zo lang, want men wil het eens met hem proberen als kwekeling op het Instituut voor |Landbouwkundige Opvoeding te Wateren. Zie voor meer over dat Instituut op de onderwijspagina's. Op 10 november 1829 gaat hij over naar een van de twee slaapzalen in Wateren. In het register van kwekelingen van 1828 tot 1831, invnr 1610, staat hij (als Zaan in plaats van Zahn) op folio 2 met kwekelingennummer 22.
Het wordt geen succes. Na een klein jaar wordt hij weer teruggestuurd naar Willemsoord. Het is te volgen in het stamboek Willemsoord 1830-1834, invnr 1360, klik hier en vul rechtsonder het paginanummer 57 in. Op 2 augustus 1830 is hij weer terug bij Pieternella van Herwaarde weduwe Zwak.
Het is in deze periode dat we hem (weer als Zaan in plaats van
Zahn) tegenkomen in het verslag van de raad van politie en tucht.
Op de zitting van 1 oktober 1831, zie hier, wordt
hij veroordeeld tot vijf dagen opsluiting. De lager op die
bladzijde afgedrukte bijlage 1, de raad van toezicht Willemsoord,
geeft nadere bijzonderheden en het wordt helemaal duidelijk uit de
brief van de onderwijzers, bijlage 2.
Die laatsten melden dat zij over het karakter van Willem dingen zouden kunnen vertellen die 'in ondeugden de ware menschheid zoude doen ijzen'. Het klinkt allemaal wat overdreven, je krijgt de indruk dat het de onderwijzers een beetje over de schoenen loopt. Er is drie keer per week avondschool voor jongens en drie keer per week voor meisjes. Dat opgeschoten jongens op die laatste avonden alles doen om de aandacht van de meisjes te trekken lijkt me logisch en onvermijdelijk.
Wel grappig is de beschrijving van de manieren waarop ze het
doen. Er wordt verder niets meer van vernomen en geleidelijk
krijgt Willem Zahn de leeftijd dat hij met ontslag mag. Dat
gebeurt op 23 juni 1832 en dan vertrekt hij van de
kolonie, na er twaalf jaar te hebben doorgebracht.
Voor mensen die verder onderzoek willen doen zijn er een
paar brieven waarin zijn naam voorkomt. Maar zoek dan ook
nog even op 'Zaan'.