Naar het overzicht
van stukken over de proefkolonie





Juni 1818: Ameshoff over Westerbeeksloot: incognito omdat alles op de geheimste wijze moet geschieden, (...) door dit in­cogni­to kan men eenige duizend guldens uitwin­nen

Het is niet genotuleerd maar bij agendapunt 2 van de vergadering van de Commissie van Weldadigheid op 22 juni 1818 zijn ook alternatieven voor de te koop aangeboden buurtschap Witten aan de orde gekomen. Naar aanleiding daarvan wordt door de permanente commissie op vrijdag 26 juni 1818, invnr 38, besloten:

alsmede door den korrespon­dent van den Heer Ameshoff lokale opname te doen naar de ?? en waarde van het landgoed Westerbeeksloot.

En blijkbaar is aan Petrus Ameshoff gevraagd nadere inlichtingen te verstrekken, want hij schrijft op zondag 28 juni 1818, invnr 48:

Ik zal ter voldoening aan uw verzoek mij in­formereerend, of er een geschikt gehucht in Drenthe is, vatbaar voor verdere uitbrei­ding, hetwelk gekocht kan worden.

De zwa­righeid die men hier in zal ont­moeten, is na mijner inzien dat er altoos zoo veel eigena­ren in zoo een gehucht zijn, en dus moet het van ieder eigenaar stuk voor stuk aange­kocht worden, zonder dat een van de ande­ren zijn koop weet. Zonder dat zal men het niet geheel magtig kunnen worden, of men moet het laatste te duur betalen.

Het is mij tot nog toe voorgekomen het allergeschikste te zijn, en tot bedoeld einde te kopen, het gehucht Westerbeek­sloot, gele­gen het in het kerspel Vledder, welk gehucht zoo wij voorzigtig en goed aanleg­gen mijnens gedachte goedkoop kan ge­kocht worden, den­kelijk voor ƒ 50.000,- en dit stuk goed heeft mijns gedachte meer waarde, als Wit­ten, al­thans ik heb het liever als Witten voor een dezelfde prijs.

Het be­hoort aan een rijk Heer, die zeer vriendelijk is, en die er van gespro­ken heeft hetzelve wel te willen ver­koopen; doch wanneer hij merkt dat het voor de maatschap­pij was, zal hij dan daar hij extra geldgierig is, het den­kelijk hoog op prijs houden.

Dit stuk legt vierkantig is: lang een uur gaans en 1/4 uurs breed, behalve dit legt daar­aan een stuk ondergrond waarvan het hoog­eveen is afge­graven dat groot is: 80 a 100 morgens. Dit alles behalvens nog een­ige mor­gens roorland daarbuiten gele­gen, te zamen 700 morgens.

Onder het voor­schre­ven stuk goed behoord een aanmer­ke­lijke kwantiteit zeer goed wei­deland, extra beste bouw en korenlan­den, een aanmerke­lijke kwantiteit eiken en ander akkermans­hout, een menigte eiken en den­nenbos­grond, wel­ke akkermans­hout 's jaar­lijks opleverd ƒ 900. ƒ 1.000 a ƒ 1200,-.

Verder is dit stuk voorzien van nog nieu­we gebou­wen of woonhuizen, alle kort jaren en bij mijn tijd nieuw getimmerd, er staat een zeer goed royaal logement.

Voorts drie groote boeren­plaatsen voorzien van zeer goede ruime boerenhuizen, drie kleine boe­renplaat­sen met huizen, een Heerenhuisje en nog 2 ar­beiders­huisjes, waarvan 2 zijn voor­zien van 2 woon­huizen, dus 10 gebouwen, en voor 12 huisge­zinnen woningen, onder deze goe­deren zijn gelegen zeer uitgebreide hiede­gronden en zoog­enaamd bonkland.

De grond bestaat bijna alle uit zeer goede bouwaarde, welke met weinig moeite en kor­ten tot vrugt­baar land kan worden ge­maakt, wan­neer de heidegrond maar weinig omge­ploegd word, en een weinig be­mest is, is het zeer spoedig best korenland, zoo als UE aldaar kan aanwijzen, zoudden in het heide­veld zeer goed kome op land voor eenige jaren uit heideveld omgeploegd.

Dit stuk heeft mede het voor­deel van een oude in vroeger tijd bevaren schip­sloot, welke uit de varen de Aa in het lange door geheel Westerbeeksloot optrekt tot in de hooge veen­en, welke sloot met weinig kosten kan bevaar­baar gemaakt worden,en, wan­neer de Aa tot Steenwijk werd ver­be­terd, zoude daardoor gemelde Wester­beek­sloot aanmer­kelijk eerder waarde ver­krijgen,

waar wan­neer deze vaart wordt opgemaakt, en met de veeneigena­ren van Vledder welke met hun veenen aan de veen­en van Wester­beek­sloot grenzen, werd geen­tracteerd over de afvaart langs deze vaart, zonder het af­vaartsgeld zijn bereke­ning allleen van de Vledderveenen op te brengen ten voor­deele van de Maat­schappij een som van ƒ 54.000 behalve het afvaarts goed van turf van Wes­terbeeksloot, Nijen­sleek en van die lage veenen waar dit vaar­water doorkomt, en dat van komt, hooi en mest.

Zoo wanneer de Maatschappij de uitge­strektheid grond groo­ter mogten verkie­zen te hebben, heeft dit gevuld stuk goed het voor­deel, daarbij meer te kunnen aanko­pen, ver­mits daarvan in dezelfde strek­king zijn gele­gen boerenplaat­sen die geheel van bo­ven tot bene­den daar­beij opschieten als Westerbeek­sloot zelve voorzien van bouw, en grasland, bosch­en en uitgestrekte heide­velden, en hoog­turf­veen, de daarnaast aan­gelegen boe­ren­plaats zal met zijn heide en veengronden groot zijn 150 mor­gens.

Zoo de Maatschappij zoodanig of meer­der gronden wil aan kopen, welke ik dat u of iemand deskundig overkwam incog­nito om het zelfde te bezigtigen en te onder­zoe­ken, waar­toe ik in alle gevallen en naar zijne bes­te ver­mogens hun dienst (der nood­ig) aan bied, ik zeg incognito omdat alles op de geheimste wijze moet geschieden, zood­anig dat de eige­naren niets ontdekken zullen zij het te hoog in prijs houden, door dit in­cogni­to kan men een­ige duizend guldens uitwin­nen.

Ik geloof Westerbeeksloot voor min­der te bekomen zal zijn als het de laatste eige­na­ren vooral aan vergroten der boschen en vernie­wen der gebouwen gekost heeft en dus betaald men vooral de grond, en de oude boschen, bouw en groenlanden voor niets.

Ook goed klein en groot Wateren, bijna aan den oorsprong van de Aa gelegen, be­staan­de uit zes boerenplaatsen met huizen voorzien, daarbij zijn gelegen heidevelden, zoo ver men zien kan behorende tot de on­gescheiden mark­ten van Diever en Del­der­zom, zijnde verdeeld in waardelen, waarvan sommige grooter en andere kleinere aande­len bekomen.

Zoo men deze goederen die aan onderscheidene eigena­ren behooren, wilde koopen zonder dat de eigenaren we­ten tot wat einde dan koopt men de waarde­len en ook de boerenplaatsen van de eigena­ren - zoo mogelijk - dat den eenen buur­man van den anderen, weet verkocht te hou­den, om redenen die van Diever tot welks alge­meen gebruikte velden diene, zulks anders tegen­werken.