Naar het overzicht
van stukken over de proefkolonie





Liefdesgiften van proefkolonisten voor de slachtoffers van de watersnood

Hieronder eerst een brief van directeur der koloniλn Benjamin van den Bosch, gedateerd 3 februari 1820, over de spontane inzameling onder kolonisten voor de slachtoffers van de watersnoodramp in Gelderland. De brief bevindt zich in invnr 54, scans 182-184. Over deze inzameling gaat het in De proefkolonie pagina 217-218.

Frederiksoord den 3 february 1820

(…)

Ik heb de kolonisten met de ongelukken door ijsgang en overstroming, volgens de Haarlemsche Courant bekend gemaakt. Zij waren allen gevoelig aangedaan over het ongelukkig lot zo veele duizende overkomen. Maar inzonderheid zij, die vroeger in dergelijke rampen hadden gedeelt, hunne gelukkige toestand en de voorrechten hier genoten, stemden hunner harte meer en meer tot deelneming en dankbaarheid. Zij boden aan, dien dag voor de noodlijdende te arbeiden, terwijl andere eene inteekening – die dan ook algemeen goedgekeurd wierdt – voorsloegen.

Morgen zend ik die lijst aan de Kommissie, bedragende circa ƒ 33-. Wanneer men in aanmerking neemt, dat de veld-arbeid reeds een geruime tijd heeft stil gestaan, dat de verdiensten in deze strenge winter dus klein, en bij velen de winter voorraad bevroren is, dan moet men over het deelnemend gevoel, onzer brave kolonisten getroffen staan, die hunne eerste verdienste ten dele, of wel geheel voor hunne ongelukkige medemenschen te zamen bragten.

Overtuigd dat bij velen meer het deelnemende hart, dan de omstandigheden geraadpleegt was, achte ik het nodig daarin eeniger mate te voorzien: na hunne deelneming te hebben geprezen deed ik hen mijn voornemen kennen, van de gelden door vreemdelingen ter viering van een klein feest aan mij afgedragen, onder hen te verdeelen. Vergeefs was het ‘t noodzakelijke daar van begrijpelijk te maken. En te doen opmerken, dat velen boven hun vermogen hadden ingeschreven. Ook deze gelden moesten bij de reeds opgebragte gevoegd worden. Ik heb aan deze prijzenswaardige bedoeling ook eindelijk moeten toegeven; Maar tevens bij Drijber de gelden gedeponeerd, met herinnering dat ieder daar zijn aandeel kon afhalen, ten einde niemand door de menigte overschreeuwt worden, en zijns ondanks, tot hoger giften gebragt worden, dan zijne omstandigheden zoude veroorloven.

Op deze wijze zal eene kleine kolonie van ruim 50 huisgezinnen – de lijst der nieuwe kolonie is nog niet ingekomen – van hunne arbeid en berustiging (? stuk ontbreekt) de aanzienlijke som van bijna ƒ 60- zamen brengen ten einde daar door ongelukkige en noodlijdende te ondersteunen. Waar heen en op welke wijze deze gelden het doelmatigst te zenden, wenschte ik gaarne van de Kommissie te vernemen. De kolonisten zullen daarbij zelf een brief voegen. Ik hoop het in zodanige handen komen moge, dat men daarvan openlijk kennis geve, ten einde onze brave kolonisten meer en meer de algemene achting winnen en de inrichting gunstig bekend worde. In haast.

Daarna heeft hij het weer zo druk dat het sturen van de lijst er niet van komt. Met zijn brief van 16 februari 1820, invnr 54 scan 302, doet hij zijn belofte alsnog gestand. De lijst is invnr 54 scan 181:

Frederiksoord den 16 february 1820

(…)

Ik zend hier bij aan de Kommissie de specifike lijst van de giften der kolonisten, voor de noodlijdende in Gelderland of elders, te zamen ƒ 65-2 st uitmakende. Welke gelden aan Dheer Drieling zullen worden overgemaakt zo spoedig doenlijk.

(…)

NOMINATIEVE LIJST der liefde giften. Ingezameld, voor de ongelukkige landgenoten in Gelderland bij gelegenheid der zwaare ijsgang, en daar uit ontstane hooge watervloed, door de inwooners der 1e en 2e kolonien te Frederiksoord, op den 3 feburary 1820.

EERSTE KOLONIE


Schnatz, onderofficier
 ƒ 1,50
Kuster, idem
 1,50
Zeijl, idem
 1,50
Alblas
 -,50
Arends
 -,10
Bosch
 -,60
Berends
 -,55
Baade
 -,90
Brandsma
 -,10
Biemans
 -,10
Bult
 2,00
Bodenstaff
 1,00
Breukel
 -,30
Burks
 -,30
Baij
 -,20
Cohen
 -,30
Dijkshoorn
 1,10
Gerrits
 -,10
Gerhards
 -,60
Gerritsma
 -,30
Hogenberg
 -,75
Houtman
 0,00
De Haan
 -,50
Van der Heijden
 -,30
Van Hoften
 -,20
Hoofien
 -,75
Harmelink
 -,50
Hopman
 -,25
Jansen
 1,00
Jansz
 -,20
Krabhuis
 -,20
Klaver
 -,30
Koppejan
 -,30
Kranendonk
 -,75
de Kruijff
 -,50
Lukassen
 -,50
Molewijk
 -,50
Muller
 -,30
Meeder
 1,50
Molenaar
 -,60
Nak
 1,00
van Ommen
 -,75
van Ree
 0,00
de Ruiter
 -,50
Rausch
 -,50
de wed Rikmond
 -,30
ter Smetten
 -,50
Tijmes
 -,27
Visser
 -,50
Vergeer
 -,30
de Vos
 -,75
de Vries
 -,50
de wed Weender
 -,40
Westerveld
 -,75
Wals
 -,20
Gunther, spinbaas
 1,00
Salomon, onderbaas
 -,55
Rieken, kok
 -,30


TOTAAL  
ƒ 32,52


TWEEDE KOLONIE


Vrijhoeff, onderopz
 ƒ 1,00
Gilliam, idem
 -,55
Reichenbach, idem
 -,50
Smit
 -,50
Kruidhoed
 -,20
Broekhuizen
 -,20
Wijl, S.D.
 -,05
Vieyra, S.D.
 -,10
Beets
 -,10
Verbeek
 -,10
Ladru
 -,10
Kok
 -,20
de Vroeg
 -,30
Koppens
 -,30
Poot
 -,10
Van der Grind
 -,20
Maatje
 -,20


 TOTAAL 
ƒ 4,00


Aan de ingezonden giften komt nog bij
 ƒ 28,50


TOTAAL  ƒ 65:2