Deze pagina's geven aanvullende informatie bij het boek. Om te
beginnen is er de verantwoording van de gebruikte bronnen, met
name archiefstukken, met soms wat extra informatie. Die
verantwoordingen zijn via deze
pagina in te zien en/of op te halen.
Er is een
lijst van de eerste 52 proefkolonisten, vanwaar je kunt
doorklikken naar pagina's met meer informatie over elk van hen.
Verder staan hieronder transcripties of verwijzingen naar stukken
die met de proefkolonie te maken hebben. Sommige staan op deze
bladzijden, andere staan elders op de site, en sommige staan op www.deproefkolonie.nl,
maar er is altijd een 'Terug'-toets om weer hier te komen.
Cursieve stukje in of tussen de transcripties zijn opmerkingen
van mij. Een vraagteken tussen haakjes (?) betekent dat ik het
echt niet kon lezen. Als er (…) staat, heb ik een stukje
weggelaten. Reacties zijn
altijd welkom.
● Het begint allemaal met de Verhandeling door Johannes van den
Bosch ergens in 1817. Die staat in zijn geheel op de site
van de DBNL.
● Dan volgt de Inleiding op het reglement van de Maatschappij van Weldadigheid, gedateerd 14 januari 1818.
● Met daarchter, ook 14 januari 1818, het feitelijke reglement met de diverse commissies en hun taken.
● Vervolgens schrijft Johannes van den Bosch ergens 14 of 15
januari 1818 een brief waarin hij het concept-reglement aan
de koning voorlegt.
● Op 5 maart 1818 laat koning Willem I via zijn minister
weten dat hij zijn koninklijke goedkeuring aan
het initiatief hecht.
● Later wordt ter gelegenheid hiervan een herdenkingspenning
geslagen, waarover wordt bericht op de munten-pagina's.
● In de Staatscourant van 17 maart 1818 wordt
gemeld dat de Maatschappij van Weldadigheid is opgericht en wat
haar bedoelingen zijn.
● Daarna volgen er maart-mei 1818 af en toe berichten in
de Staatscourant, over een bestuurswisseling, lijsten met
contribuanten en giften.
● Het ministerie van Binnenlandse Zaken stuurt mei 1818
een rapport over armoede in ons land van ene L. Boon uit Alphen.
Een samenvatting.
● Voor de eerste vergadering van de Commissie van Weldadigheid op 22 juni 1818 zijn een paar afzeggingen.
● Voor die vergadering op 22 juni 1818 ligt op tafel een verslag van de 'Praeperatieve handelingen en besluiten der Provisionele Kommissie'.
● En dan de vergadering zelf, de 'Handelingen en besluiten der Kommissie van Weldadigheid, aangevangen op den 22 junij 1818'.
● Een overzichtje van de leden van de Commissie van Weldadigheid in 1818, met ook de eerste mutaties in het bestuur.
● Een van de uitvloeisels van de vergadering van 22 juni 1818
is de oproep tot het oprichten van subcommissies
van weldadigheid.
Een ander uitvloeisel van de vergadering van 22 juni 1818 isde benoeming van honoraire en 'korresponderende' leden van de Maatschappij.
● Al op 19 juni 1818 wordt de buurtschap Witten onder
Assen door de gouverneur van Drenthe en zijn zoon in de aanbieding gedaan.
● Petrus Ameshoff schetst 28 juni 1818 de voordelen van
het landgoed Westerbeeksloot
en pleit voor een incognito verkenning.
volgt meer over onderhandelingen
● Stephanus van Royen meldt donderdag 6 augustus 1818 dat
het landgoed Westerbeeksloot is gekocht en hoe dat in zijn werk
ging.
● Johannes van den Bosch schrijft aan S.J. van Royen hoe hij de
proefkolonie aan moet
leggen en in moet delen en hoe groot de landjes zijn.
● Twee velletjes met berekeningen hoeveel metselstenen
er nodig zijn voor een koloniehoeve en hoeveel arbeidstijd een
hoeve kost.
meer volgt
● Vanaf 1 september 1818 komen de voordrachten
voor proefkolonisten binnen, waarbij subcommissie een soms wat
dwingende toon aanslaan.
● Als de start van de proefkolonie nadert, sturen enthousiaste
rijmelaars werkliederen voor kolonisten. Een pagina vol opwekkend
gezang.
● Rond 1 oktober 1818 probeert Johannes vd Bosch de reis
naar de kolonie ordelijk te laten verlopen en geeft hij
subcommissies nog wat instructies.
● In een
artikel dd 21 oktober 1818 in de Staatscourant
wordt verteld van de vorderingen en wordt onthuld de naam
FREDERIKS-OORD
● De portikosten lopen uit de hand en de permanente commissie publiceert 26 oktober 1818 een oproep aan subcommissies om zuinig aan te doen.
● Er wordt rond deze tijd een lijst opgesteld van de huisraad die er voor de
hoeves moet zijn, inclusief vermelding van de kosten van aanschaf.
● Er wordt rond deze tijd een lijst opgesteld van de kledingstukken die er
voor de kolonisten moeten zijn, inclusief vermelding van de
kosten.
● Veel van de proefkolonisten reizen via Amsterdam, waar ze
worden opgevangen in de kazerne aan
de Utrechtsepoort.
● Vanaf 29 oktober 1818 komen de eerste proefkolonisten
aan, in Frederiksoord, zie een lijst van proefkolonisten op
datum van aankomst;
● Er is ook een alfabetische
lijst van proefkolonisten, en
● Een lijst van proefkolonisten naar plaatsen van herkomst.
Vanuit alle drie de lijsten kan worden doorgeklikt naar files met meer informatie over een bepaalde proefkolonist.
● Het vervoer van de
onderofficieren en twee Haagse gezinnen, die 2 november 1818
aankomen, geschiedt op het schip De Jonge Johannes.
● Het derde Haagse gezin wordt een weekje later gebracht door
schipper Breijder, die onderweg uit Leiden de spinbaas meeneemt en
de door Scherenberg gereedgemaakte spinmaterialen.
Na twee maanden proefkolonie maakt de directeur 28 december
1818 wat evaluatieve
opmerkingen of de subcommissies geschikte kolonisten zonden.
● December 1818 worden 'prospektussen' uitgegeven die het maandblad van de
Maatschappij de Star aankondigen. Niet iedereen in het
land is blij.
● Het aantal contribuanten per subcommissie eind 1818 en elders staat het verloop van het contribuantental van de Maatschappij in de eerste dertig jaar.
● Op 1 februari 1819 is er het eerste teken van contacten tussen de
Maatschappij en Robert Owen in New Lanark. Later volgen vragen.
● Directeur Benjamin van den Bosch zoekt 2 februari 1819 naar
mogelijkheden de mest
voor de proefkolonie goedkoper te transporteren.
● Ambtelijk secretaris Willem Anthonie Ockerse en kassier Petrus
Ameshoff rollen (in hun correspondentie)
februari 1819 vechtend over straat
● De Afdeeling van Financien denkt 26 februari 1819 minder
te hoeven voorschieten
als zij zelf de ledenwerving in Amsterdam mag doen.
● De inspectie
van de huishoudens stelt de directeur op 12 juni 1819
teleur en brengt hem tot mijmeringen over 'het caracter onzer
behoeftigen'.
(...)
● Ter gelegenheid van de eerste steenlegging voor Frederiksoord-2
worden rond 21 augustus 1819 aan diverse kolonisten beloningen gegeven.
● Op 28 oktober 1819 neemt de Commissie van Toevoorzigt
voor de eerste keer besluiten over het gevoerde beleid. Er wordt een boekje van
gemaakt.
● De proefkolonisten laten februari 1820 het beste van zichzelf zien door ‘liefde giften’ voor de slachtoffers van de watersnoodramp in Gelderland.
● Petrus Ameshoff wil 1 maart 1820 het vervoer van kolonisten beter regelen en komt met voorstellen voor roggebrood, kaas, bier en een geleidebrief.
● Naar aanleiding van de kwaliteit van de garens die in de
proefkolonie gesponnen
worden, spuit fabrieksbaas Brouwer 1 juni 1820 zijn
gal.
● Er is al een tijdje sprake van medailles, en op 29 juni 1820
stelt de directeur een lijst op
van kolonisten die ze zouden moeten krijgen.
● Alles over het bestellen van de medailles, hoe ze er uit zien (met
afbeeldingen) en waar er exemplaren bewaard zijn gebleven, staat
op een munten-pagina..
● Op 31 juli 1820 wordt de proefkolonie bezocht door kroonprins Willem, de latere koning Willem II, die indruk maakt door zijn 'minzaamheid'.
● In het jaarverslag over 1820 staat een lijst met de jaarinkomens 1820 van
de proefkolonisten. Tamelijk fictief, maar toch.
● Op de verjaardag van koning Willem I, 24 augustus 1821,
worden aan kolonisten uitgereikt één gouden, tien zilveren en 28
koperen medailles.
● De uitvinding van het aardappelbrood
september 1822 en latere ontwikkelingen rond die bijzondere
broodsoort.
Hoewel er eigenlijk geen sprake meer is van de proefkolonie, neem
ik de medaille-uitreiking
van 31 augustus 1824 ook nog even mee.
LEGE BLADZIJDE voor root
LEGE BLADZIJDE voor
SUBmap