Tucht in de vrije koloniën (Frederiksoord, Wilhelminaoord, Willemsoord) 1847-1849


Er missen er de nodige. Zeker in 1848 van welk jaar zich slechts één zitting in de doos met invnr 1616 bevindt. De rest bevindt zich of 'ergens' in de post van dat jaar of is niet bewaard gebleven. In de zitting van 5 april 1849 wordt gemeld dat vrouw Bezuijen bij een vorige zitting al opgeroepen was te verschijnen en toen niet kwam opdagen. Waarmee vaststaat dat er tussen 07-09-1848 en 05-04-1849 minimaal één zitting ontbreekt.

De soms vermelde meisjesnamen van kolonistenvrouwen en de soms vermelde woonplekken van diverse betrokkenen danken we aan Jan de Lange van het Drents Archief, die dat ooit heeft uitgezocht. K1 = kolonie 1 (Frederiksoord), K2 = kolonie 2 (Wilhelminaoord) en K3 = kolonie 3 (Willemsoord) en daarachter staat het hoevenummer volgens het stamboek.
Die meisjesnamen en woonplekken staan hieronder als er een volledige transcriptie van de tuchtraad is, anders staan ze in de samenvatting ervan.

De gemeensmannen (zie de omschrijving van dat begrip in het reglement van 1825) gedurende deze periode zijn:

Vanaf 04-02-1847: Cornelis de Vries (kol1) Gerhardus Deems (kol2) en Willem Lambertus Gutzloe (kol3). Gutzloe (of Gutseloe) deserteert op 1 mei 1847 (zie voor de reden van de desertie de zitting van 10-06-1847) en wordt per 10 juni 1847 opgevolgd door George Cornelis Jacett.
Laatstgenoemde blijft ook in 1848 in functie en krijgt gezelschap van 

Vanaf onbekende datum in 1848: J. van Midden (kol1) en B. van Limbeek (kol2).

Vanaf 05-04-1849: M.A. Overhoff (kol1), H. Lucassen (kol2), P. Hertog (kol3).



Zitting
Betrokkenen
Transcripties
02-01-1847
● Elisabeth de Jager, ingedeeld bij kolonist Herskamp (K2H81), 10 jaar (!!!) oud, weggelopen om haar moeder te bezoeken die in Veenhuizen zit. Opgepakt door veldwachter de Wit te Vledder.
● Johannes Voorthuizen, ingedeeld bij kolonist Schrikker (K2H4) en Jan Cornelissen, ingedeeld bij de weduwe Van der Walle (K2H94): goederen ontvreemd uit winkels buiten de kolonien, Buitendijk onder Noordwolde, bakker Sape te Noordwolde, bakker Bleekers te Vledder.
● Kolonist Pieter Landsbach (K1H117): chocoladekoekjes gekocht die J. Voorthuizen en J. Cornelissen gestolen hadden. De jongens hadden gezegd dat ze de koekjes hadden gevonden. Genoemd de weduwe Surstedt.
● Kolonist Herman Peeters (K3H164): zo dronken uit Steenwijk gekomen dat hij door twee anderen kolonisten geleid werd.
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord, Wilhelminaoord en Willemsoord.
04-02-1847
● Kolonist Bouke Hendriks Mendel (K1H141): tekort op rogge.
● Kolonistendochter Geertrui de Vries (K1H93): verregaande luiheid in de katoenfabriek. Genoemd fabrieksbaas Kolkers..
● Kolonisten Theodorus Rikken (K2H52), Gijsbertus Verhoeks (K2H41), Christiaan Verhoeks (bij zijn broer Gijsbertus ingedeeld) en Johan G. Leonhardt (K2H50): aardappelen ontvreemd uit de kuil van wijkmeester Keizer. Genoemd sectiemeesters van Leeuwen en Stuiver.
● Kolonist Gerrit van Zwol (K3H104): storen der rust door ruzie te maken over een touw. Genoemd de bejaarde ingedeelden Grietje Hendriks Dort (K3H107) en Hilligje de Ruiter (K3H106), kolonist Pieter Middelham (K3H107), wijkmeester Kleijzing.
● Kolonist Petrus C. Rijp (K3H30): dronkenschap tijdens het ophalen van geld in Steenwijk.
● Kolonistendochter Maria Barbara Bongaarts (K3H38): zonder verlof kolonie verlaten, had zich verhuurd bij een reizende troep goochelaars.
● Kolonist Bauke T. Veenstra (K3H55): tekort rogge.
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord, Wilhelminaoord en Willemsoord.
10-06-1847
● Marijnus Sensen, ingedeeld bij kolonist Johannes Arsi (K1H134): geld van Arsi gestolen en desertie. Is al in de strafkolonie op de Ommerschans.
● Kolonist Roelof Smit (K1H127): diefstal van krammen en haakjes uit de smederij. Volgens verklaring van fabrieksbaas Kolkers, waarin worden genoemd smidbaas Herema, smidsleerling J. Veldmeijer.
● Kolonist Johannes Willem Wijgh (K1H61): verkoop kledingstukken en verzet tegen opziener Zorn.
● Harm Jans de Vries, ingedeeld bij weduwe Richter  (K1H35): dronkenschap.
● Pieter Tjabbens en Johannes Oosterhof, ingedeeld bij de kolonist van der Thorn (K1H76) desertie. Zijn al naar Veenhuizen gebracht.
● Joachim Franciscus Cirri, ingedeeld bij kolonist Mulder (K1H98): vijftig cent gestolen van kolonist Michael A. Overhoff (K1H3).
● Jan van der Vaart, ingedeeld bij de kolonist Van Ooijen (K2H36): herhaalde desertie, is al naar de strafkolonie op de Ommerschans.
● Vrouw van kolonist Klaas Huisman (K3H4): zonder toestemming naar Amsterdam gegaan omdat ze van de nalatenschap van haar zuster niet bekomen wat haar toekwam.
● Hendrika Tappers, behuwd zuster van de kolonist P C van Rijp (K3H30): zwanger van gedeserteerde kolonist W.L. Gutseloe (K3H29)..
● Ingedeelde Johanna Maria Schuurman (K3H99): zwanger van gedeserteerde kolonistenzoon Gerrit Fraterman (K3H53).
● Kolonisten Sjoerd D. van der Kooi (K3H8),     Johannes Teunissen (K3H17) en Wilhelm Ch. Bödeker (K3H27): aardappelen meegenomen.
● Kolonist Jan Themmen (K3H21): aardappels gestolen. Genoemd Johannes de Nekker (K3H16), Cornelis Jacet (K3H15), Meintje Kuperus (K3H11), Fennigje Kist (K3H13), Adriaantje Vreeling (K3H22) en Johanna Teunissen (K3H17).
● Ingedeelde Antonie Zwart (K3H140): aardappelen gestolen.
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord (diverse zittingen), Wilhelminaoord en Willemsoord.
22-07-1847
● Mededeling president: Joseph Lodewijk Bieber, ingedeeld bij kolonist Johannes François Lem (K2H85), Floris Siegelaar, ingedeeld bij kolonist Van der Sluis (K2H63) en Pieter Pouw, ingedeeld bij kolonist Inpijn (K2H100): desertie. Zijn al in de strafkolonie op de Ommerschans.
● Hendrik van Dolderen, ingedeeld bij kolonist Leffef (K1H43): verkoop kledingstukken en desertie. Is al in de strafkolonie op de Ommerschans. Getuige Jan Heere, ook ingedeeld bij Leffef. Genoemd zekere Jan van Rooij, zekere van den Linde, weduwe Broekhuizen.
● Adam Snijders, inwonend bij zijn behuwd broeder C. van den Bos(ch) (K1H19): ontvreemden tuinvruchten en verkopen kantschop. Zie ook dit verhaaltje op de site.
● Jan Akkerman, ingedeeld bij weduwe De Ruiter (K1H6): diefstal plank. Genoemd kolonist Van der Wilk, wijkmeester Taatgen.
● Kolonist Jacobus Jaspers (K3H130): desertie.
● Kolonistenzoon IJte Hendrik IJtes (K3H9b): vernielen aardappelstruiken. Getuige kolonist Jan Wardenier (K3H5).
● Christina Jansen, vrouw van kolonist Friess (K3H72) en Elisabeth Corvezee, vrouw van de kolonist Nicola (K3H73): twisten met elkaar. Genoemd Vrouw Brouwer (K4H70).
● Kolonistenzoon Johan Andries den Ouden (K3H168): desertie.Ingedeelde Leendert Carel Kohler (K3H154): desertie. Is al in de strafkolonie op de Ommerschans.
● Kolonistenzonen Johan Rudolph Bödeker en Johan Arnold Bödeker (K3H27): verregaande baldadigheid in de katoenweverij. Slachtoffer Jan Hoen (K3H59). Met procesverbaal door de onderdirecteur der fabrieken L. ten Broek.
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord (diverse zittingen), Wilhelminaoord (twee zittingen) en Willemsoord en proces verbaal door onderdirecteur der fabrieken. .
04-11-1847
● Kolonistengezin van Jelle W. de Vries (K1H119): verregaande ongeschiktheid. Is al naar Veenhuizen overgeplaatst.
● Adriana van der Spruijt, vrouw van kolonist Elias de Groot (K3H54): misbruik sterke drank, in een kruiwagen thuisgebracht.
● Ingedeelde Elisabeth Visser: desertie.
● Ingedeelde Jacobus van Os: desertie. Is al in de strafkolonie op de Ommerschans.
● Adriana Hen, vrouw van de kolonist P. Huygens (K3H94): zonder verlof kolonie verlaten om een erfenis te regelen.
● Kolonistendochter Teuntje Feenstra (K3H55) en kolonistenzoon Kornelis Fraterman (K3H53): onzedelijke omgang.
● Kolonisten Willem Aukes (K3H152), Martinus Brouwer (K3H70) en Rienk Pieters Ekhart (K3H47): tekort op aardappeloogst.
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord en Willemsoord.
07-09-1848
● Kolonistenzoon en Assistent in de fabriek Abraham Bakker (K1H101): mishandeling Jan en Casper van Sisseren (K1H135). Getuigen: Klazina van Leeuwen, ingedeelde bij kolonist Venker (K2H121), Christiaan Bakker, stiefzoon van kolonist Hendrik van Elst (K2H18)
● Kolonistendochter Frederika Rijnbergen (K1H133) en Jan Zonnenberg (K2H68): onzedelijke omgang. Genoemd wijkmeester Lucassen.
● Jaantje Fun, vrouw van kolonist Hes (K1H148): brutaliteit tegen wijkmeester Uhl. Genoemd Alida Haakmeester, vrouw van de kolonist Zuidhorn (K1H142), J.M. Minkman, vrouw van de kolonist Veen (K2H46), Johannes Baptist, ingedeeld bij kolonist Van der Werf (K2H67), kolonist Pronk.
● Huibrecht van der Helm, ingedeeld bij de weduwe Jans (K2H56) en Jacob Uhl, zoon van de onderwijzer Uhl: schelden, vechten en steekpartij met mes bij het uitgaan van het zanggezelschap. Getuigen (allen partijdig): Adrianus Veldmeijer, Franciscus Latour, Gerrit Jan Evers, Johanna Maria Zuidgeest, Klazina van Leeuwen, Willem van Leeuwen, Dirk Verra en Cornelis van Weerd.
● Vrijboer Doede K. de Vries (K3H23): verkoop van rogge en aardappelen buiten de koloniën.
● A:J: van Goor. man van de vroedvrouw der Gewone Koloniën: mishandeling Eva Brook, ingedeelde bij kolonist Brinkman (K3H121).
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord (diverse zittingen), Wilhelminaoord en Willemsoord.
??-11-1848
Een brief over grove beledigingen tegen de onderwijzer Albert Teeuwis Albertsma, die heeft gehoord bij een niet teruggevonden verslag van een tuchtraad heb ik ondergebracht op de onderwijspagina's. De brief wordt nog een keer behandeld op de zitting van 5 april 1849:

05-04-1849
● Nieuw gekozen gemeensmannen: M.A. Overhoff, H. Lucassen en P. Hertog
● Kolonistendochter Lammegien Weitering (K1H73): desertie
● Kolonist Dirk Verschoor (K1H119) en Cornelis van Kooten, behuwd zoon van den kolonist de Jong (K1H103): als bezoldigde nachtwachten turf gestolen
● Kolonistendochter Catharina Venker (K1H121): desertie.
● Cornelis Nicolaas Goudsbloem, ingedeeld bij kolonist G. van Os (K1H95): nacht weggebleven en door wijkmeester Lucassen dronken gevonden bij tapper Bodendijk aan den weg naar Noordwolde. Moest met ossenkar thuisgebracht.
● Mathijs van Rooijen voorzoon van de vrouw van Schrevendijk (K1H116) en Maria Theresia Hensbergen: onzedelijke omgang.
● Maria Kracht, vrouw van kolonist Bezuijen (K2H80): belediging    schoolmeester Albertsma
● Ingedeelde Heijltje van der Weij (K3H157): desertie
● Ingedeelde  Arend Vrijhof (K3H140): gebeldeld onder de valse naam     Abraham Lagard
● Anna Maria van Oostendorp, ingedeeld bij kolonist Theodorus Gutseloe (K3H87): diefstal aardappelen bij wijkmeester Klijzing op bevel van Gutseloe. Getuige wijkmeester Verhagen.
● Kolonistenkinderen Isaak Nord (K3H49), Marten Mozes Vogel (K3H122), Samuel Bremer (K3H118) en Heijman Bremer     (K3H118): vernieling koloniehuisje
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord (diverse zittingen) en Willemsoord.
18-06-1849
● Maarten Bink, ingedeeld bij de kolonist Vleugel (K1H102): dronken geworden bij tapper Van der Linden.
● Kolonist Albertus Boon (K1H120) ontvreemden turf van den Onder Directeur Faaken door de bij hem ingedeelde wezen Martinus & Jacobus Kreuniger. Getuige Conrath Joseph Thoss (K1H118). Genoemd wijkmeester Lucassen.
● Maria Reling, vrouw van Joseph van der Lugt (K1H149): verkoop bijbel. Genoemd boekhandelaar H. Spanjaard uit Steenwijk, fabrijkbaas Kolkers.
● Kolonisten Johannes Barning (K1H112) en Gerardus Rochel (K1H132): verregaande twist en oneenigheid met elkander. Genoemd Gijsberta en Maria Margaretha Vermeulen, dochters van kolonist Vermeulen (K3H144), wijkmeester Lucassen.
● Clara Peters, ingedeeld bij Van de Wal (K1H67): ontvreemden brood bij kolonist Teunis Verboom ( K1H2). Genoemd kolonist W. Uhl.
● Ingedeelden Antoinetta Rensenbrink en Maria Borsboom: luiheid in de katoenweverij.
● Johan Abel Baptist, ingedeeld bij kolonist G. Zeilmaker (K1H44): zonder verlof kolonie verlaten.
● Kolonistenzoon Sybrandus Leltz en kolonistendochter Catharina Hoogendijk: onzedelijke omgang.
● Ingedeelde Elisabeth Hupkens (K3H64), en de kolonisten Bernardus Molenkamp (K3H71), Johan Andries Schmidt (K3H81), A. Sprada (K3H92), Elias Pothuis (K3H108) en Jannetje & Maartje Rietbergen (K3H101): pootaardappelen ontvreemd.
● Kolonistenzoon Hendrikus Engbertus Bijkerk (K3H131): onbescheidenheid en verzet tegen  fabrieksbaas E.J. Visser.
● Kolonist Simon L. de Haan (K3H117): groene rogge doen uitplukken. Betrapt door wijkmeester Kleijzing.
● Kolonist Johan C. de Lang (K3H3): stro verkocht aan ene Krikke buiten de kolonie. Getuigen Arie Kuiters (K3H2), Klaas Huisman (K3H4) en Albert Winters (K3H1).
● Kolonisten kinderen Grietje en Jan Hoen (K3H59): katoenpijpjes ontvreemd.
● Mededeling president: ingedeelde Pieternella Kwakkelaar (K3H28): desertie, is al naar de Ommerschans.
Volledige transcriptie raad van politie en tucht, van vier raden van toezicht Frederiksoord en één raad van toezicht Willemsoord. Geen transcripties brieven van boekhandelaar en raden van toezicht Willemsoord en Wilhelminaoord.
30-08-1849
● Antonia Maria Rensenbrink, ingedeeld bij de weduwe de Ruiter (K1H6): desertie
● Jan Heere, ingedeeld bij kolonist Leffef (K1H43): luiheid, slordigheid, onwil in het weven, verkoop koloniale kleding, straatschenderij en tuinroverij.
● Vrijboeren Hilkemeijer (K1H115) en Nieuwenhuis (K1H33): ondanks verbod ter zake van cholera naar Steenwijk geweest.
● Kolonist Hendrik Hilleman (K3H152): verpanden beddegoed
● Kolonistenzoon Charles Louis Castaing (K3H67): diefstal pijpjes katoen
● Kolonist-timmerman Jan Muzegaas (K3H94): houten voorwerpen gemaakt van misschien gestolen hout. Beschuldiging Helena Taatgen, vrouw van kolonist Den Ouden (K3H95). Genoemd kolonist Teunis Bagchus (K3H76).en wijkmeester Kleijzing
● Kolonist-timmerman Dirk Capelle (K3H82): houten 'kernwippen' gemaakt voor kolonist Harmen van der Bil (K3H69), kinderen van kolonist Wessel Lutgering (K3H96), Elizabeth Scheffer weduwe De Vries (K3H85) en kolonist George Lindeman (K3H83).
● Vrijboeren Arie Kuiters (K2H2) en Johannes de Nekker (K3H16) en kolonist Cornelis Veenman (K3H128) en kolonistenzoon Willem Themmen (K3H21): ondanks verbod naar de kermis in Steenwijk geweest
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord (diverse zittingen) en Willemsoord.
08-11-1849
● Wilhelmina Swetters, vrouw van kolonist Riethoorn (K1H24): desertie
● Kolonistenzoon Jan Willem Veldmeijer (K1H87) en kolonistendochter Johanna Maria Jacoba Seelenhorst (K1H53b): onzedelijke omgang
● Lijp de Vries, ingedeelde bij kolonist Gerrit Zeilmaker (K1H44): aardappelen gestolen en verkocht aan kolonist Johannes Leffef (K1H43). Getuige Arie van Woerkom, ingedeelde bij Leffef, en wijkmeester Uhl
● Kolonistenzoon Jacob Poelstra (K2H52) en kolonist Anne Alberts Udinga (K2H55): vechten en met de klomp slaan
● Kolonist Rietbergen (K3H101): desertie
● Kolonist-timmerman Jan Muzegaas (K3H94): hout van de Maatschappij gebruikt. Beschuldiging Helena Taatgen, vrouw van kolonist Den Ouden (K3H95). Vervolg van 30-08.
Volledige transcripties raad van politie en tucht en raden van toezicht Frederiksoord (diverse zittingen), Wilhelminaoord en Willemsoord.