Door Wil Schackmann
Het goede nieuws (eigenlijk: het fantastisch goede nieuws) is dat
het Drents Archief tientallen registers en 'stamboeken' van
bewoners van de koloniën heeft laten scannen en op internet heeft
gezet. Die kunnen we nu doorbladeren op zoek naar een bepaalde
kolonist.
Het slechte nieuws is dat er niet één register bestaat waar alle
categorieën koloniebewoners in staan, er zijn alleen registers per
categorie. Dus als je niet weet in welke hoedanigheid de persoon
die je zoekt in de koloniën was, zul je alle onderstaande
mogelijkheden langs moeten lopen. Er vallen wel wat categorieën
uit te sluiten en om het je makkelijker te maken heb ik dat op een
rijtje gezet op
deze
hulppagina.
Op de pagina hieronder (die ook te vinden is op www.allekolonisten.nl)
heb ik op een rijtje gezet welke registers en stamboeken er zijn.
Klik op een van de onderstaande categorieën en je komt op het
gedeelte van deze bladzijde waar wordt uitgelegd hoe je te werk
kunt gaan.
Bij aankomst in de kolonie kon iemand behoren tot de:
vrije kolonistengezinnen
ingedeelden
personeelsleden
arbeidershuisgezinnen
bedelaars
wezen in Veenhuizen
veteranen
Binnen de koloniën bestond sociale mobiliteit, dus iemand kon op een gegeven moment gaan behoren tot een andere bewonerscategorie, bijvoorbeeld een arbeidershuisgezin werd vrije kolonist. Dan moet je dus daar verder gaan zoeken. Bovendien konden sommige koloniebewoners tijdens hun verblijf gaan behoren tot de:
hoevenaars
kwekelingen te Wateren
strafkolonisten
Opmerking-1: Alle links op deze pagina openen in een nieuw venster, dus om hier terug te keren moet je dat venster sluiten.
Opmerking-2: Tenzij anders vermeld horen alle genoemde inventarisnummers (invnr) bij Drents Archief toegang 0186 (archief van de Maatschappij van Weldadigheid). Wil je zelf daarin iets opzoeken, dan kom je via deze link bij de inventaris van dat archief).
Opmerking-3: Graag hoor ik gebruikerservaringen met deze pagina, zie hier voor mijn mailadres.
Opmerking-4: Probeer zeker ook of de gezochte persoon genoemd wordt in de ingekomen post van de Maatschappij van Weldadighid van 1818 tot 1847. Voer de naam in op allekolonisten.nl en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Klik bovenin de andere bronnen weg zodat alleen 'Brieven' blijft staan en dan kun je daarin verder zoeken.
Opmerking-5: Als je hier uitgezocht bent en op het
Drents Archief verder wilt zoeken in nog niet gedigitaliseerde
stukken (invaliditeitsregisters, ontslagvoordrachten, enzovoort)
kun je gebruik maken van
deze
zoekwijzer.
Vrije kolonistengezinnen bewoonden kleine hoeves met lapjes land
in een van de drie vrije koloniën, Frederiksoord (kolonie 1),
Wilhelminaoord (kolonie 2) of Willemsoord (kolonie 3).
Vrije kolonisten waren OF in de kolonie geplaatst 'uit de
contributie' (een stad had 1700 gulden aan contributies opgehaald
en mocht dan een gezin sturen) OF 'op contract' (een instantie of
persoon sloot een contract met de Maatschappij van Weldadigheid en
mocht tegen betaling van een jaarlijks bedrag een gezin sturen).
Als ze op contract geplaatst waren - dat staat er in de stamboeken
altijd bij - staan ze van 1829 tot 1859 ook te vinden in de invnrs
1389-1390-1391, zie daarvoor hieronder bij het kopje 'VRIJE
KOLONISTEN 1829-1859 OP CONTRACT GEPLAATST'.
VRIJE KOLONISTEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De meeste gegevens van vrije kolonisten uit de stamboeken zijn
opgenomen in de kolonistendatabase. Type de naam in op het
zoekscherm op allekolonisten.nl en
dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder
zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.
VRIJE KOLONISTEN STAMBOEKEN 1818-1859
Zoek eerst de naam van de persoon in de alfabetische registers,
noteer de kolonie en het hoevenummer en vind ze dan in de
stamboeken van de vrije koloniën die - meestal - op volgorde van
hoevenummers ingericht zijn. In de laatste kolom van de stamboeken
staat steeds of een gezin verhuist en waarnaartoe ze verhuizen.
|
Alfabetische
registers op de stamboeken |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1820-1835 | 1364 |
|
| 1835-1860 | 1365 |
|
| 1850-1855 | 1366 |
periode
1855-1859 ontbreekt |
|
Stamboeken
vrije koloniën 1818-1859 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| ±1826-1828 |
1346 |
Frederiksoord
(kolonie
1) |
| 1828-1830 |
1347 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1830-1835 |
1348 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1835-1841 |
1349 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1841-1848 |
1350 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1848-1859 |
1351 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| ±1826-1828 |
1352 |
Wilhelminaoord
(kolonie
2) |
| 1828-1829 |
1353 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1830-1835 |
1354 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1836-1840 |
1355 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1841-1848 |
1356 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1848-1859 |
1357 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| ±1821-±1823 |
1407 |
Willemsoord,
helaas nog niet gedigitaliseerd |
| ±1826-1828 |
1358 |
Willemsoord
(kolonie 3) |
| 1828-1830 |
1359 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1830-1834 |
1360 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1835-1840 |
1361 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1841-1847 |
1362 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1848-1859 |
1363 |
Willemsoord (kolonie 3) |
VRIJE KOLONISTEN 1829-1859 OP CONTRACT GEPLAATST
Zoek eerst de naam van het gezin in de alfabetische klapper invnr
1390 en noteer het zogenaamde B-nummer. De 'B' staat voor
'Bijzonder contract'. In het stamboek invnr 1389 staan ze op
volgorde van B-nummer. De gegevens in invnr 1391 zijn op diezelfde
volgorde maar zijn niet helemaal volledig.
| Invnr | Opmerkingen |
| 1389 |
Stamboek
van op contract geplaatste kolonisten en ingedeelden |
| 1390 |
alfabetische
klapper op invnr 1389 |
| 1391 |
stam-
en designatielijsten van op contract geplaatsten |
VRIJE KOLONISTEN VAN 1859 TOT CIRCA 1929
Helaas zijn er over deze periode geen alfabetische registers op de
stamboeken. De enige manier om een vrije kolonistengezin te vinden
is dus door veel in die stamboeken van die periode te
bladeren. Als je ze eenmaal hebt gevonden, staan in de laatste
kolom opmerkingen over verplaatsingen van en naar andere hoeves,
zodat ze vanaf dat moment te volgen is.
|
Stamboeken
vrije koloniën 1859 tot circa 1928 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1859 - 1862 |
2999 |
Frederiksoord
(kolonie
1) |
| 1862 - 1869 |
3000 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1866 - 1872 | 3001 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1872 - 1880 | 3002 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1880 - 1884 | 3003 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1877 - 1890 | 3004 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1890 - c. 1929 | 3005 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1859 - 1862 | 3006 |
Wilhelminaoord
(kolonie
2) |
| 1862 - 1869 | 3007 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1866 - 1873 | 3008 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1872 - 1880 | 3009 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1880 - 1884 | 3010 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1877 - 1890
|
3011 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1890 - c. 1928 | 3012 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1859 - 1862 | 3013 |
Willemsoord
(kolonie 3) |
| 1860 - 1863 | 3014 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1862 - 1869 | 3015 | Willemsoord (kolonie 3) |
| 1866 - 1872 | 3016 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1872 - 1882 | 3017 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1877 - 1890 | 3018 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1890 - c. 1931 | 3019 |
Willemsoord (kolonie 3) |
VRIJE KOLONISTEN: WAAR ZE WOONDEN
Als je wilt weten op welke plek een vrije kolonistengezin woonde
en of het oorspronkelijke huisje er nog staat, ga je naar http://www.drentsarchief.nl/onderzoeken/koloniehuizen.
Kies bovenin 'Personen' in plaats van 'Gebouwen' en vul de naam
van de kolonist in. Door op een locatie te klikken krijg je meer
informatie over die plek. Als het huisje aan een berijdbare weg
ligt, kun je met het poppetje de plek via Google Earth bekijken.
LOSSE INFORMATIE OVER VRIJE KOLONISTEN
Op de site die hoort bij het boek De proefkolonie staat
informatie over de
eerste
52 proefkolonisten. Elders op die site staat een
weinig informatie over hun
eerste
opvolgers. Verder zijn er op internet een heleboel
door nazaten van kolonisten gemaakte genealogieën, maar dat is te
veel om op te noemen.
Ingedeelden woonden bij een vrije kolonistengezin in huis in een
van de drie vrije koloniën, Frederiksoord (kolonie 1),
Wilhelminaoord (kolonie 2) of Willemsoord (kolonie 3). Ze werden
ook wel 'bestedelingen' genoemd, omdat ze altijd door een
instantie of persoon waren 'uitbesteed'. Zo'n instantie of persoon
sloot dan een contract met de Maatschappij van Weldadigheid dat
laatstgenoemde tegen een jaarlijks bedrag de bestedeling in de
kolonie zou opnemen en verzorgen.
INGEDEELDEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De meeste gegevens van ingedeelden uit de stamboeken zijn
opgenomen in de kolonistendatabase. Type de naam in op het
zoekscherm op allekolonisten.nl en
dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder
zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.
INGEDEELDEN IN STAMBOEKEN 1818 TOT 1859
Ingedeelden staan NIET vermeld in de alfabetische klappers op de
stamboeken van de vrije koloniën. Daarom kan het zoeken het best
beginnen in het stamboek van de van 1829 tot 1859 op contract in
de kolonie geplaatste personen. Zoek eerst de naam van de persoon
in de alfabetische klapper invnr 1390 en noteer het zogenaamde
B-nummer. De 'B' staat voor 'Bijzonder contract'. In het stamboek
invnr 1389 staan ze op volgorde van B-nummer. De gegevens in invnr
1391 zijn op diezelfde volgorde maar zijn niet helemaal volledig.
| Invnr | Opmerkingen |
| 1389 |
Stamboek
van op contract geplaatste kolonisten en ingedeelden |
| 1390 |
alfabetische
klapper op invnr 1389 |
| 1391 |
stam-
en designatielijsten van op contract geplaatsten |
Staat achter de naam van de ingedeelde bijvoorbeeld 2/13 dan is
hij ondergebracht in hoeve nummer 13 van kolonie 2. Hij kan dan
opgezocht in de stamboeken vrije koloniën 1818-1859. In de laatste
kolom staan altijd opmerkingen over verplaatsingen naar andere
hoeves, zodat hij vanuit één inschrijving verder te volgen is.
|
Stamboeken
vrije koloniën 1818-1859 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| ±1826-1828 |
1346 |
Frederiksoord
(kolonie
1) |
| 1828-1830 |
1347 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1830-1835 |
1348 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1835-1841 |
1349 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1841-1848 |
1350 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1848-1859 |
1351 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| ±1826-1828 |
1352 |
Wilhelminaoord
(kolonie
2) |
| 1828-1829 |
1353 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1830-1835 |
1354 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1836-1840 |
1355 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1841-1848 |
1356 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1848-1859 |
1357 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| ±1821-±1823 |
1407 |
Willemsoord,
helaas nog niet gedigitaliseerd |
| ±1826-1828 |
1358 |
Willemsoord
(kolonie 3) |
| 1828-1830 |
1359 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1830-1834 |
1360 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1835-1840 |
1361 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1841-1847 |
1362 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1848-1859 |
1363 |
Willemsoord (kolonie 3) |
INGEDEELDEN VAN 1859 TOT CIRCA 1929
Helaas zijn er over deze periode geen alfabetische registers op de
stamboeken. De enige manier om een ingedeelde te vinden is dus
door veel in die stamboeken van die periode te bladeren. Als
je hem eenmaal hebt gevonden, staan in de laatste kolom
opmerkingen over verplaatsingen van en naar andere hoeves, zodat
die vanaf dat moment te volgen is.
|
Stamboeken
vrije koloniën 1859 tot circa 1928 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1859 - 1862 |
2999 |
Frederiksoord
(kolonie
1) |
| 1862 - 1869 |
3000 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1866 - 1872 | 3001 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1872 - 1880 | 3002 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1880 - 1884 | 3003 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1877 - 1890 | 3004 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1890 - c. 1929 | 3005 |
Frederiksoord (kolonie 1) |
| 1859 - 1862 | 3006 |
Wilhelminaoord
(kolonie
2) |
| 1862 - 1869 | 3007 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1866 - 1873 | 3008 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1872 - 1880 | 3009 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1880 - 1884 | 3010 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1877 - 1890
|
3011 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1890 - c. 1928 | 3012 |
Wilhelminaoord (kolonie 2) |
| 1859 - 1862 | 3013 |
Willemsoord
(kolonie 3) |
| 1860 - 1863 | 3014 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1862 - 1869 | 3015 | Willemsoord (kolonie 3) |
| 1866 - 1872 | 3016 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1872 - 1882 | 3017 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1877 - 1890 | 3018 |
Willemsoord (kolonie 3) |
| 1890 - c. 1931 | 3019 |
Willemsoord (kolonie 3) |
INGEDEELDEN: WAAR ZE WOONDEN
Als je wilt weten op welke plek een ingedeelde woonde en of het
oorspronkelijke huisje er nog staat, ga je naar http://www.drentsarchief.nl/onderzoeken/koloniehuizen.
Kies bovenin 'Personen' in plaats van 'Gebouwen' en vul de naam
van de ingedeelde in. Door op een locatie te klikken krijg je meer
informatie over die plek. Als het huisje aan een berijdbare weg
ligt, kun je met het poppetje de plek bekijken.
INGEDEELDEN GEPLAATST OP 'de tweede helft van het contract met
het gouvernement van 16/19 juni 1826'
Vanaf 1829 waren er ook ingedeelden die werden aangewezen door het
ministerie van Binnenlandse Zaken. Officieel zijn zij geplaatst op
de 'tweede helft van het contract met het gouvernement van 16/19
juni 1826'. Ze werden vaak aangeduid als 'behoeftige eenlopende
personen'. In de administratie hadden zij een bis-nummer, 22bis,
23bis, enzovoort.
De boeken en registers over hen zijn nog niet gedigitaliseerd en
kunnen dus alleen op het Drents Archief ingekeken worden.
|
Ingedeelden
op tweede helft contract 1826 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1829-1859 |
1395 |
Designatie-
of plaatsingsregister |
| 1829-1859 |
1397 |
Persoonsgegevens |
| 1835-1859 |
1399 |
Bevolkingsregister |
| 1832-1848 |
1398 |
Mate van
invaliditeit |
Personeelsleden van de Maatschappij van Weldadigheid werden
'ambtenaren' of 'geëmployeerden' genoemd. Maar helaas... helaas...
de invnrs waarin zij staan, 997 en 998, zijn nog niet
gedigitaliseerd! De enige mogelijkheid is zoeken in de
Kolonistendatabase, want mevrouw Kloosterhuis, die die gegevens
heeft verzameld, heeft die twee invnrs wel helemaal opgenomen.
Type de naam van een personeelslid in op allekolonisten.nl en
dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder
zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.
Enige informatie over personeelsleden die hebben gewerkt op de Ommerschans
is te
vinden
op de site die hoort bij De bedelaarskolonie
en diversen van hen kunnen ook gevonden worden op de site
www.bonmama.nl: of de ambtenaren in 1840
of de ambtenaren in 1850
of via het algemene zoekscherm.
Enkele ambtenaren in Veenhuizen die er na de overname van die
gestichten door de Staat bleven werken, staan in enkele stamboeken
met ook andere bewoners van Veenhuizen:
| Ambtenaren na 1859 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen
(alle vier zijn toegang 0137.01) |
| 1860-1869 |
595 |
ambtenaren
in het tweede gesticht Veenhuizen |
| 1860-1877 |
596 |
ambtenaren in het tweede gesticht Veenhuizen |
| 1860-1884 |
654 |
ambtenaren in het derde gesticht Veenhuizen |
| 1860-1894 |
655 |
ambtenaren in het derde gesticht Veenhuizen |
Arbeidershuisgezinnen bewoonden vanaf eind 1823 woningen aan de
buitenkant van de gestichten in Veenhuizen. Na een paar jaar zijn
er ook die een woning bij de Ommerschans (OS) bewoonden, enkelen
waren te Wateren gevestigd. Ze worden soms kortheidshalve
aangeduid als arbeider.
De Maatschappij van Weldadigheiid wees steden aan die een of meer
arbeidershuisgezinnen mochten sturen. Meestal waren dat steden die
erg hun best hadden gedaan om contribuerende leden voor de
Maatschappij van Weldadigheid te werven.
Er is geen algemeen alfabetisch register van de arbeiders, maar
dat geeft niet want het zijn er niet zoveel en in diverse
stamboeken staat voorin of achterin een alfabetisch register van
dat stamboek. De eerste stamboeken geven alleen de
arbeidersgezinnen in het eerste (VH1) en derde (VH3) gesticht te
Veenhuizen, daarna staan alle arbeidersgezinnen erin:
|
Stamboeken
van arbeidershuisgezinnen |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1823-1828 |
1571 |
Boek met ook
weeskinderen, alleen VH1 |
| 1824-1828 |
1572 |
Boek met ook weeskinderen, alleen VH3 |
| 1824-1834 |
1573 |
VH1, VH2 en
VH3, register achterin |
| 1832-1835 |
1584 |
Alleen OS, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1834-1847 |
1574 |
VH1, VH2 en
VH3, register voorin |
| 1836-1847 |
1585 |
Alleen OS, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1848-1859 |
1575 |
VH1, VH2, VH3 en OS, register voorin |
ARBEIDERSHUISGEZINNEN GEPLAATST OP 'de tweede helft van het
contract met het gouvernement van 16/19 juni 1826'
Vanaf 1829 waren er ook arbeidershuisgezinnen die werden
aangewezen door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Officieel
zijn zij geplaatst op de 'tweede helft van het contract met het
gouvernement van 16/19 juni 1826'. Ze werden vaak aangeduid als
'behoeftige huisgezinnen'. In de administratie hadden zij een
bis-nummer, 22bis, 23bis, enzovoort.
De boeken en registers over hen zijn nog niet gedigitaliseerd en
kunnen dus alleen op het Drents Archief ingekeken worden.
|
Arbeidersgezinnen
op tweede helft contract 1826 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1829-1859 |
1395 |
Designatie-
of plaatsingsregister |
| 1829-1859 |
1397 |
Persoonsgegevens |
| 1835-1859 |
1399 |
Bevolkingsregister |
| 1832-1848 |
1398 |
Mate van
invaliditeit |
DE LAATSTE ARBEIDERSHUISGEZINNEN
Toen de Staat in 1859 de gestichten te Ommerschans en
Veenhuizen overnam van de Maatschappij van Weldadigheid, moesten
alle arbeidershuisgezinnen eigenlijk verdwijnen. Degenen die
oorspronkelijk als vrije kolonistengezinnen begonnen waren, maar
in de loop der tijd waren gedegradeerd tot arbeidersgezinnen,
keerden terug naar de vrije koloniën. Sommigen bleven plakken in
Veenhuizen. De laatste arbeidershuisgezinnen die er zaten staan in
de volgende registers:
| Laatste arbeidershuisgezinnen 1860-1877 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1859-1861 | 1369 | helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1860-1869 |
595 |
toegang 0137.01. Veenhuizen-2 |
| 1860-1877 |
596 |
toegang 0137.01. Veenhuizen-2 |
Bedelaars woonden op slaapzalen in het gesticht op de
Ommerschans, vanaf 1825 ook in het tweede gesticht te Veenhuizen,
vanaf 1842 ook in het derde gesticht te Veenhuizen en na 1859 ook
in het eerste gesticht aldaar. Bedelaars kwamen of vrijwillig naar
het gesticht of (tot 1843) op gezag van plaatselijke autoriteiten
of (vanaf 1843) na een rechterlijk vonnis.
BEDELAARS HOOFDELIJK NUMMER
Elke bedelaar krijgt bij binnenkomst een bedelaarsnummer, ook wel
'hoofdnummer' of 'hoofdelijk nummer' of 'stamnummer' genoemd. Als
hij later nog een keer opgenomen wordt, krijgt hij opnieuw een
(ander) nummer. Om goed te kunnen zoeken is het nodig die nummers
te hebben, met liefst ook een inschatting van de periode dat hij
dat nummer had. De nummers zijn te vinden in een van de
toentertijd gemaakte indexen op de bedelaars.
Onderstaande indexen zijn nogal een ratjetoe, maar dat geeft niet
want we zoeken alleen maar (een) nummer(s).
| Alfabetische registers bedelaars 1822-1882 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1822-1825 |
1455 |
Pas op! Na
de 'z' begint men weer opnieuw |
| 1822(?)-1866 |
443 |
toegang
0137.01, namen A-E |
| 1822(?)-1866 | 444 |
toegang
0137.01, namen F-K |
| 1822(?)-1866 | 445 |
toegang
0137.01, namen L-S |
| 1822(?)-1866 | 446 |
toegang 0137.01, namen S-Z |
| tot 1830 |
1456 |
|
| tot 1831 |
1457 |
|
| tot 1832 |
1458 |
|
| tot 1832 |
1459 |
Aanvulling
op invnr 1458 |
| tot 1833 |
1460 |
|
| tot 1834 |
1461 |
|
| 1834-1860 | 289 | toegang 0137.01 |
| tot 1838 |
1462 |
|
| tot 1843 |
1463 |
Pas op! Na
de 'z' komt nog een stuk 'v'. |
| tot 1851 |
1464 |
|
| 1851-1865 |
601 |
toegang
0137.01, tweede gesticht Veenhuizen |
| 1858-1878 | 455 | toegang 0137.01 |
| 1860-1878 | 456 |
toegang 0137.01 |
| 1860-1878 | 457 |
toegang 0137.01 |
| ± 1860 - ± 1882 | 294 |
toegang 0137.01 |
BEDELAARS STAMBOEKEN
Met een nummer in de hand kunnen we gaan zoeken in de stamboeken
van bedelaars want die zijn allemaal op volgorde van
bedelaarsnummer. Er zijn meerdere series stamboeken van bedelaars.
Als je iemand in één van die series gevonden hebt, is het zinvol
hem ook in de andere series te zoeken, want de series zijn
allemaal anders van opzet en voegen soms informatie toe.
Het meest uitgebreid is de eerste serie, de inschrijfregisters van
de Ommerschans (alle bedelaars gingen altijd éérst naar de
Ommerschans en werden na onderzoek, kledingverstrekking en
wasbeurten overgebracht naar Veenhuizen) vanaf het allereerste
begin, 1822, tot ongeveer 1882.
Als iemand overlijdt of ontslagen wordt of deserteert, wordt zijn
naam doorgestreept. Als een naam NIET is doorgestreept, gaat de
inschrijving door in het volgende stamboek waarin dat nummer
voorkomt! Dus als bijvoorbeeld nummer 2413 in het deel gemerkt I
niet is doorgestreept, gaat het verder in deel L en als die daar
ook niet is doorgestreept in deel Q.
Het lastigst zoeken is in de gedeelten waar nummers worden
hergebruikt, want dan staan ze niet op volgorde. Het gaat steeds
van het laagste ongebruikte nummer naar het hoogste ongebruikte
nummer, een tijdje later weer van het laagste ongebruikte nummer
oplopend naar het hoogste ongebruikte nummer, en zo steeds weer.
Dat is behoorlijk wat werk om iemand daarin te vinden.
| Inschrijfregisters bedelaars 1822-1882 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen
(hele serie is toegang 0137.01) |
| 1822 tot ± 1827 1822 tot ± 1827 1822 tot ± 1827 |
422 423 424 |
Deel gemerkt A (nummers 1 tot en met 1200 + hergebruik) Deel gemerkt B (nrs 1265-1436) Delen gemerkt C, D, E (1437-2178 + hergebruik) |
± 1827 tot ± 1832 |
425 |
Deel gemerkt F (1-1879 + 1951-2475 + hergebruik) |
± 1832 tot ± 1836 |
426 |
Deel gemerkt G (1-2475 + hergebruik) |
± 1836 tot ± 1842 ± 1836 tot ± 1842 |
427 428 |
Deel gemerkt H (1-2040) Deel gemerkt I (2041-4079 + hergebruik) |
± 1842 tot ± 1848 ± 1842 tot ± 1848 ± 1842 tot ± 1848 ± 1842 tot ± 1848 ± 1842 tot ± 1848 |
429 430 431 432 433 |
Deel gemerkt K (1-2000) Deel gemerkt L (2001-3774) Deel gemerkt M (4001-6259) Deel gemerkt N (3775-4000 + hergebruik) Deel gemerkt O (hergebruik) |
± 1848 tot ± 1856 ± 1848 tot ± 1856 ± 1848 tot ± 1856 ± 1848 tot ± 1856 |
434 435 436 446a |
Deel gemerkt P (nrs 1 -2000) Deel gemerkt Q ( nrs 2001-4000) Deel gemerkt R ( nrs 4001-6259) Transportdeel op de delen P, Q, R (hergebruik) |
± 1856 tot ± 1862 ± 1856 tot ± 1862 ± 1856 tot ± 1862 ± 1856 tot ± 1862 |
437 438 439 446b |
Deel gemerkt S (nrs 1-2000) Deel gemerkt T (nrs 2001-4000) Deel gemerkt U (nrs 4001-6259) Transportdeel op de delen S, T, U (hergebruik) |
± 1862 tot ± 1866 ± 1862 tot ± 1866 ± 1862 tot ± 1866 |
440 441 442 |
Deel gemerkt V (1-2000 + hergebruik) Deel gemerkt W (2001-4000 + hergebruik) Deel gemerkt X (4001-6259 + hergebruik) |
± 1860 tot ± 1882 ± 1860 tot ± 1882 ± 1860 tot ± 1882 |
291 292 293 |
numners 1-2154 nummers 2155-4308 nummers 4309-6259 |
| Serie stamboeken bedelaars 1822-1840 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1822-1825 |
1443 |
deze
is helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1822-1828 |
1444 |
|
| 1825-1828 |
1445 |
|
| 1828-1829 |
1446 |
|
| 1830 |
1447 |
|
| 1831 |
1448 |
|
| 1832 |
1449 |
|
| 1833 |
1450 |
|
| 1834 |
1451 |
|
| 1835-1840 |
1452 |
nummers
1-1200 |
| 1835-1840 |
1453 |
nummers
1201-2575 |
| 1840 |
1454 |
nummers
2576-3307 |
| Serie stamboeken bedelaars 1834-1860 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen (hele serie is toegang 0137.01) |
| 1834-1859 | 286 | nummers 1-1860, met mutaties tot 1869 |
| 1837-1860 | 287 | nummers 1861-3841 en 1-50, met mutaties tot 1869 |
| 1841-1860 | 288 | nummers 3841-6259 en 1841-1860, met mutaties tot 1869 |
| Serie stamboeken bedelaars in tweede gesticht Veenhuizen 1840-1855 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1840-1855 |
1576 |
nummers
1601-3222 |
| 1840-1855 |
1577 |
nummers
3223-5713 |
| 1840-1855 |
1578 |
nummers
5714-6263 |
| Serie stamboeken bedelaars bij het tweede gesticht te Veenhuizen 1851-1865 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen (hele serie is toegang 0137.01) |
| 1851-1865 |
597 |
nummers 1-1605 |
| 1851-1865 | 598 |
nummers 1606-3144 |
| 1851-1865 | 599 |
nummers 3145-4812 |
| 1851-1865 | 600 |
nummers 4813-6259 |
| Serie inschrijfregisters bedelaars en landlopers 1856-1870 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen (hele serie is toegang 0137.01) |
| 1869-1870 |
489 |
nummers
1001-2000, met mutaties tot 1872 |
| 1858-1870 | 490 |
nummers 2001-3000, met mutaties tot 1872 |
| 1856-1870 | 491 |
nummers 5001-6258, met mutaties tot 1872 |
| Serie inschrijfregisters bedelaars 1858-1878 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen (hele serie is toegang 0137.01) |
| 1860-1872 |
447 |
nummers
1-750, mutaties tot 1875 |
| 1860-1878 | 448 |
nummers
751-1500 |
| 1860-1875 | 449 |
nummers
1501-2250, mutaties tot 1878 |
| 1860-1877 | 450 |
nummers
2251-3999, mutaties tot 1879 |
| 1860, 1862-1878 | 451 |
nummers
3001-3750, mutaties tot 1880 |
| 1858-1868 |
452 |
nummers
3751-4500, zonder 1860-1864, mutaties tot 1871 |
| 1861-1874 | 453 |
nummers
4501-5250, mutaties tot 1877 |
| 1862-1874 | 454 |
nummers
5251-6259, mutaties tot 1876 |
BEDELAARS IN GEZINSVERBAND
Getrouwde bedelaars die zich goed gedroegen konden vanaf 1826 in
gezinsverband wonen aan de buitenkant van de gestichten in
Veenhuizen. Er is één overzichtje van zulke gezinnen bewaard
gebleven, welk overzicht vermoedelijk rond 1870 gemaakt is, maar
ook enkele gezinnen bevat die al vanaf 1837 in gezinsverband
wonen. Daarnaast komen ze voor tussen allerlei andere
bevolkingsgroepen in een stamboek van VH2. Misschien staan ze
elders ook, maar dat heb ik nog niet gevonden.
| Bedelaars in gezinsverband | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1837-1870 |
290 | toegang
0137.01 |
| 1860-1869 |
595 |
toegang
0137.01, bedelaarsgezinnen en wezen in VH2 |
LOSSE INFORMATIE OVER BEDELAARS
Veel bedelaars zijn te vinden via www.bonmama.nl. Klik
rechtsboven op 'Ommerschans' en er komt een menu met diverse
mogelijkheden. Of gebruik het algemene zoekscherm.
Zo'n tweeduizend bedelaars uit de beginperiode staan op www.debedelaarskolonie.nl.
Veel van de uit Friesland opgezonden bedelaars staan op de site
van Anton Musquetier
(kies 'Bedelaars' en kijk ook bij 'Toevalsvondsten'). Een aantal
uit Noordoost Friesland naar de bedelaarskolonies getransporteerde
mensen staat op de site van Sneuper
Dokkum. Een lijst van uit Leiden gezonden bedelaars,
waarop ook wezen staan, is op te halen op de site van Erfgoed
Leiden.
BEDELAARS NA DE KOLONIETIJD
In 1859 nam de Staat de gestichten in Veenhuizen en de Ommerschans
over van de Maatschappij van Weldadigheid. In bovenstaande ben ik
al een paar keer over die grens heen geschoten, hoewel bedelaars
na 1859 geen kolonisten meer zijn en strikt genomen dus niet op de
site allekolonisten thuishoren. Maar ik heb wel een aparte pagina
met stamboeken van na 1859 gemaakt, omdat
A) die stamboeken nergens elders systematisch beschreven zijn, en
B) vaste klanten onder de bedelaars zich niets aantrokken van het
jaartal 1859 en ook na die datum de etablissementen bleven
frequenteren.
Die pagina is hier te vinden: Zoeken na
de koloniale tijd (= na 1859) in de registers van Veenhuizen
en de Ommerschans
Wezen in Veenhuizen woonden op slaapzalen in een van de
gestichten in de onvrije kolonie Veenhuizen. De meeste zijn daar
gekomen op basis van een contract tussen de Maatschappij van
Weldadigheid en de regering, sommige zitten er op basis van een
contract tussen een instantie of persoon en de Maatschappij van
Weldadigheid..
WEZEN IN VEENHUIZEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De weeskinderen te Veenhuizen zijn ALLEEN opgenomen in de
kolonistendatabase als ze ook op het Instituut voor
Landbouwkundige Opvoeding in Wateren gezeten hebben. Ze staan dan
abusievelijk vermeld als 'ambtenarenzoon'. Type de naam in op allekolonisten.nl
en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder
zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.
WEZEN IN VEENHUIZEN IN DE WEZEN DATABASE
In het kader van de research voor het boek De kinderkolonie zijn
door Luurt Vrijen de gegevens in de stamboeken van de wezen die op
contract met de regering in Veenhuizen zijn geplaatst overgenomen
en die zijn door het Drents Archief in een database gezet. Type
een naam in op allekolonisten.nl en
dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder
zoeken in de bovenin vermelde bron 'Wezenregisters'.
WEZEN IN VEENHUIZEN OP PARTICULIER CONTRACT
De weeskinderen die op 'particulier kontrakt', verder afgekort als
PK, in Veenhuizen kwamen, zitten dus niet in de wezendatabase. Ze
staan soms wel soms niet in de stamboeken. Ze staan wel altijd in
het stamboek van de van 1829 tot 1859 op contract in de kolonie
geplaatste personen. Zoek eerst de naam van de persoon in het
alfabetische register invnr 1390 en noteer het zogenaamde
B-nummer. De 'B' staat voor 'Bijzonder contract'. In het stamboek
invnr 1389 staan ze op volgorde van B-nummer. De gegevens in invnr
1391 zijn op diezelfde volgorde maar zijn niet helemaal volledig.
| Invnr | Opmerkingen |
| 1389 |
Stamboek
van op contract geplaatste kolonisten en ingedeelden |
| 1390 |
alfabetische
klapper op invnr 1389 |
| 1391 |
stam-
en designatielijsten van op contract geplaatsten |
WEZEN IN VEENHUIZEN 1823-1869
Elke wees die op het contract met de regering in Veenhuizen kwam
had een weesnummer. Dat nummer is te vinden door het weeskind op
te zoeken in de alfabetische registers. In de stamboeken staan ze
dan op volgorde van nummer. De kinderen die op particulier
contract waren geplaatst, hadden zowel een PK-nummer (voor
'particulier kontrakt') als een B-nummer (zie hierboven). Je moet
het maar verzinnen. Zij staan NIET in de alfabetische registers en
moeten dus gevonden of op de manier als hierboven beschreven of
door te bladeren in die stamboeken waar ook de PK's instaan.
In het begin zijn er aparte stamboeken voor het eerste gesticht in
Veenhuizen (VH1) en het derde gesticht daar (VH3).
| Alfabetische registers weeskinderen 1823-1869 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1826-1829 | 1414 |
|
| 1826-1829 | 1415 |
Aanvulling
op 1414. Let op: na de 'z' komt nog wat. |
| 1829-1831 | 1416 |
|
| 1831-1834 | 1417 |
|
| 1834-1843 | 1418 |
|
| 1843-1854 | 1419 |
|
| 1840-1869 |
653 |
toegang 0137.01 |
| Stamboeken van weeskinderen 1823-1869 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1824-???? |
1408 |
VH1, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1824-1828 |
1571 |
VH1, ook PK,
ook arbeidersgezinnen |
| 1824-???? |
1409 |
VH3, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1824-1828 |
1572 |
VH3, ook arbeidersgezinnen |
| 1829-1830 |
1410 |
alle wezen,
achterin de PK's |
| 1831-1834 |
1411 |
geen PK's |
| 1835-1859 |
1412 |
wezen met nummer 1-1200, geen PK's |
| 1835-1859 |
1413 |
wezen met nummer 1201 en hoger, geen PK's |
| 1840-1869 |
652 |
toegang
0137.01, PK's achterin vanaf folio 375 |
| 1860-1869 | 595 | toegang 0137.01, vanaf folio 49 wezen in VH2 |
| 1869-1877 | 596 | toegang 0137.01, vanaf folio 24 wezen in VH2 |
| 1860-1884 | 654 | toegang
0137.01,één wees in VH3 |
Veteranen bewoonden woningen aan de buitenkant van de gestichten te Veenhuizen en een paar een arbeiderswoning bij de Ommerschans (OS). Ze komen in de administratie ook wel eens voor als 'militaire invalides'. Ze zijn in de kolonie gekomen op basis van een contract tussen de Maatschappij van Weldadigheid en het Ministerie van Oorlog. Behalve in de navolgende stamboeken staat er uitgebreide informatie over de eerste 48 aangekomen veteranengezinnen in het maartnummer van het maandblad Vriend des Vaderlands, zie op Delpher en dan pagina 253 en verder.
|
Stamboeken
veteranen 1826-1859 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1826-1829 | 1588 |
alfabetisch
register achterin |
| 1828-1842 | 1543 |
alleen OS,
helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1830-1839 | 1589 |
alfabetisch register achterin |
| 1840-1859 | 1590 |
alfabetisch register voorin |
LAATSTE VETERANEN
Toen de Staat in 1859 de gestichten te Ommerschans en Veenhuizen
overnam van de Maatschappij van Weldadigheid, moesten de veteranen
eigenlijk verdwijnen. Maar een aantal bleven plakken en komen in
de volgende stamboeken voor als 'militaire huisgezinnen'.
| Diverse registers Veenhuizen/Ommerschans 1860-1894 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1860-1877 |
596 |
toegang 0137.01, veteranen in VH2 |
| 1860-1884 |
654 |
toegang
0137.01, veteranen in VH3 |
| 1860-1894 |
655 |
toegang 0137.01, veteranen in VH3 |
Hoevenaars bewoonden een grote boerderij op de gronden bij een
van de onvrije koloniën Veenhuizen (VH) en Ommerschans (OS). In de
administratie worden ze ook wel aangeduid als 'bouwboeren' of
'landbouwers' of 'vrijboeren'. (Later zijn er op de vrije koloniën
ook 'vrijboeren', maar die bewonen geen grote boerderij, ze hebben
alleen een financieel iets onafhankelijker status). Hoevenaars
zijn de succesnummers van de koloniën. Meestal begonnen als vrije
kolonist, soms als arbeidershuisgezin, zijn zij dankzij de interne
sociale mobiliteit het hoogst geklommen.
Foto's van de stamboeken van hoevenaars bij de Ommerschans en hun
gegevens staan op www.bonmama.nl Van die bij Veenhuizen zijn
minder plaatjes beschikbaar en zijn de gegevens nog niet
opgenomen.
|
Stamboeken
waarin hoevenaars voorkomen 1822-1859 |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1822-1827 | 1579 | OS |
| 1823-???? | 1571 | VH1 |
| 1823-1827 | 1367 | VH1, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1824-1827 | 1368 | VH2 en VH3, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1827-1831 |
1580 |
OS |
| 1828-1841 | 1543 |
Drie nieuwe in OS, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1830-1835 | 1581 | VH, helaas nog niet gedigitaliseerd |
| 1832-1835 | 1584 |
OS |
| 1836-1847 | 1582 |
OS, en VH |
| 1848-1859 | 1583 |
OS en VH |
Te Wateren had de Maatschappij van Weldadigheid het Instituut
voor Landbouwkundige Opvoeing opgericht. Rond de zeventig jongens
woonden daar op twee slaapzalen en kregen er vanaf gemiddeld hun
veertiende levensjaar een vervolgopleiding. Het waren of wezen uit
Veenhuizen of ingedeelden uit de vrije koloniën, met een enkeling
ertussen die van buiten de koloniën kwam.
Nadat in 1859 de Staat de gestichten te Ommerschans en Veenhuizen
had overgenomen, moest de Maatschappij van Weldadigheid zich
herbezinnen op haar financiele situatie en constateerde ze dat het
Instituut te veel kostte. Daarop werd in 1860 het Instituut
gesloten en werden de gebouwen en de gronden verkocht.
KWEKELINGEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De stamboeken van kwekelingen met de invnrs 1610 en 1611 zijn
opgenomen in de kolonistendatabase. Wezen uit Veenhuizen en enkele
anderen worden daar abusievelijk aangeduid als
'ambtenarenkinderen'. Type de naam in op allekolonisten.nl en
dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder
zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.
STAMBOEKEN VAN KWEKELINGEN
Al deze stamboeken zijn nog niet gedigitaliseerd en
kunnen dus alleen op het Drents Archief ingekeken worden.
|
Stamboeken
van kwekelingen |
||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1828-1831 | 1610 | met
alfabetisch register |
| 1832-1835 | 1584 | achterin het
boek |
| 1836-1847 | 1582 | |
| 1841-1859 | 1611 |
met alfabetisch register |
| 1849 | 1611 |
los vel met
kwekelingen per 01-06-1849 |
| 1848-1859 | 1583 |
|
| 1860 | 3021 | De laatste kwekelingen |
| 1860 |
2174 |
De
allerlaatste kwekelingen |
Strafkolonisten waren (vooral) mensen uit de vrije koloniën en
(soms) wezen of arbeidershuisgezinnen uit Veenhuizen die voor
straf tijdelijk werden ondergebracht in een gebouwtje op de
zuidwal van de Ommerschans. In de stukken werden ze ook wel
aangeduid als 'walkolonisten', afgekort als WK, of
'bankolonisten'. Vanaf 1842 was er in Veenhuizen ook een (kleine)
strafkolonie.
ALLEREERSTE STRAFKOLONISTEN
Van de eersten die in 1820-1822 naar de strafkolonie werden
verbannen zijn geen stamboeken. Maar onderdirecteur Fenner heeft
later overzichten gemaakt die hij voegde bij brieven waarin hij
protesteerde tegen zijn ontslag, zie bij
de
ingekomen post en dan scan 333 en verder. En in het
maandblad De Star staat in augustus 1822 een overzicht van
de eerste uit de strafkolonie teruggekeerde bannelingen, zie
op
Delpher en dan pagina 616-618.
STAMBOEKEN STRAFKOLONISTEN
In het kader van de research voor het boek De strafkolonie
zijn alle gegevens van strafkolonisten door Luurt Vrijen
opgenomen. Tot nu toe staan deze gegevens alleen op www.bonmama.nl
maar binnenkort ook bij www.allekolonisten.nl. De gegevens komen
uit de volgende stamboeken:
| Stamboeken van strafkolonisten 1822-1860 | ||
| Periode | Invnr | Opmerkingen |
| 1822-1827 | 1442 | |
| 1828-1832 | 1580 | |
| 1832-1835 | 1584 | |
| 1836-1847 | 1585 | |
| 1848-1860 | 1586 | |