Over de Maatschappij van Weldadigheid en haar koloniën van 1818 tot 1859, PER ONDERWERP

Mis je een
onderwerp?
Gebruik de
zoekmachine

Op deze pagina staat de aanvullende informatie over de Koloniën van Weldadigheid PER ONDERWERP. Voor een indeling op chronologische volgorde moet je hier zijn.
Dwars door alle onderwerpen heen, lopen de columns over de koloniën die ik van 2016 tot 2019 bij Vele Handen-projecten geschreven heb.



BESLUITEN

De besluiten, reglementen, richtlijnen, aanstellingen enzovoort waarmee de koloniën bestierd worden, zitten in de beginperiode tussen andere papieren en brieven. Een overzicht daarvan, met rond de 300 vermeldingen van stukken, waarvan iets meer dan 100 met transcripties of aantekeningen, staat op de pagina:
BESLUITEN 1818-1829.

Er zijn enkele overlappingen met het overzicht van de schriftjes waarin vanaf 1824 bijgehouden wordt welke besluiten, reglementen enzovoort er genomen zijn. Dit overzicht, met iets meer dan 1100 vermeldingen van besluiten, waarvan rond de 160 met transcripties of aantekeningen, staat op de pagina:
BESLUITEN 1824-1859.

Deels overlappend met de vorige twee is er ook een transcriptie van de besluiten over alle financiële zaken (samengevat met de term 'comptabiliteit') in de koloniën, vermoedelijk gemaakt door een van de financiële employés op het bureau in Den Haag, op de pagina
BESLUITEN COMPTABILITEIT 1829-1859

BEWONERSCATEGORIËN

Arbeidershuisgezinnen bewonen de woninkjes aan de buitenkant van de gestichten te Veenhuizen. Er is een pagina met algemene informatie over ARBEIDERSGEZINNEN en vandaar zijn pagina's bereikbaar met transcripties van de eerste stamboeken waarin die bevolkingscategorie voorkomt.

Ingedeelden zijn kinderen (en enkele volwassenen) die tegen betaling in de vrije koloniën worden geplaatst en bij een koloniaal gezin in huis worden gedaan. Over wie bij welk gezin wordt ingedeeld beslist de kleine raad (zie hieronder). Artikelen over ingedeelden staan her en der op de site, maar ik heb een verzamelpagina INGEDEELDEN gemaakt van waar ze te bereiken zijn.
Daar nog naar toe overgebracht moeten worden:
- Hette Ros en anderen uit Leeuwarden
- De vluchtgevaarlijke Albertus Bilders
- Een heleboel kinderen door de jaren heen uit Amersfoort

Ingedeelden op particulier contract staan bij naam op een pagina TOT MAART 1842 en een pagina uit een andere archiefbron van MAART 1842 TOT 1859.

Hulpbehoevende personen en gezinnen, geplaatst op de 2de helft van het contract van 16-19 juni 1826. Dit vergt dringend EEN UITLEG. De gezinnen komen net als arbeidersgezinnen te wonen aan de buitenkant van de gestichten te Veenhuizen, de personen worden ingedeeld in de vrije koloniën.

Militaire veteranen zijn nog niet op naam ontsloten. Er is alleen een pagina met algemene informatie over VETERANEN met daarop ook verwijzingen naar het contract dat hun komst regelt en enkele andere stukken.


CONTRACTEN


Vanaf eind 1819 sluit de Maatschappij van Weldadigheid contracten met Armbesturen, Weeshuisregenten, subcommissies en particulieren, waarbij tegen betaling personen of gezinnen geplaatst kunnen worden in de vrije koloniën. Er zijn zes soorten contracten, zie de uitleg op de pagina CONTRACTEN

Er is ook een overzicht van per plaats afgesloten contracten en dus beschikbare plaatsen in de vrije koloniën.

DESIGNATIES


Een 'Designatie' is bij de Maatschappij de toewijzing van (een) plek(ken) in de koloniën. Dat wordt bijgehouden in designatieregister. Van enkele daarvan heb ik transcripties, van andere omschrijvingen, alles te bereiken via de pagina DESIGNATIES.

GENEESKUNDE


Er is een overzichtspagina van stukken met betrekking tot GENEESKUNDE in de koloniën van weldadigheid. Het betreft vooral verslagen van de koloniale geneesheren en van sommige artsen heb ik aparte pagina's gemaakt.

Er is een afzonderlijk gedeelte voor de crisis bij het derde gesticht te Veenhuizen toen er in 1829 vanwege de vele sterfgevallen onder de weeskinderen in dat gesticht ONDERZOEKEN werden ingesteld.

KLEINE RAAD


De Kleine raad voor de Gewone Koloniën is de plek waar vrije kolonisten terechtkunnen met klachten, vragen en verzoeken. Dan gaat de kleine raad een oplossing zoeken. Volgens het door Johannes van den Bosch opgestelde REGLEMENT dat vanaf artikel 10 de werkwijze van de kleine raad bepaalt, is dat om te voorkomen dat zij elders gaan klagen.
Ik heb van lang niet alle zittingen van de Kleine Raad transcripties, maar wat ik heb is te bereiken via dit overzicht van de KLEINE RAAD.

Na het besluit over de mestmakerij van februari 1831 wordt de kleine raad echter vooral een controlerend orgaan dat op tal van terreinen boetes aan kolonisten kan opleggen.

MAANDBLADEN


De maandbladen van de Maatschappij van Weldadigheid zijn de Star, van 1819 tot en met 1826, en de Vriend des Vaderlands, van 1827 tot en met 1842. Informatie over de inhoud, met wisselende mate van gedetailleerdheid, hoe de bladen op delpher te bereiken en enige achtergrondinformatie is allemaal te bereiken via de pagina MAANDBLADEN.

MUNTEN / PENNINGEN


Al snel beginnen de koloniën met eigen geldsystemen. Samen met numismaticus Wiebe Nijlunsing probeer ik op een rijtje te krijgen welke systemen in welke koloniën hebben gefungeerd. Met veel afbeeldingen. Omdat het op hetzelfde gebied ligt, nemen we ook herdenkingspenningen mee op de PAGINA MUNTEN.

OMMERSCHANS


Stukken over de Ommerschans staan van oudsher op de site www.debedelaarskolonie.nl. Daar is:
een overzicht van namen van bedelaars
● idem dito van namen van personeelsleden van de schans
● enkele restverhaaltjes, en
● stukken die meer bijzonderheden geven over het leven op de Ommerschans.

ONDERWIJS


Onderwijs is een speerpunt in de koloniën van weldadigheid. Alle transcripties die ik heb van schoolbezoeken in de vrije koloniën, Veenhuizen en de Ommerschans, regelementen ten aanzien van het onderwijs en de informatie die ik heb over de verschillende schoolmeesters, zijn bereikbaar via de PAGINA ONDERWIJS.

DE POST


De POST, inkomend en uitgaand van de permanente commissie, met soms notulen, krantenberichten en burgerlijke standmeldingen. Plus opmerkingen van VeleHanden-invoerders bij de post die ze in handen hebben gekregen..

PROEFKOLONIE


Stukken over de proefkolonie staan van oudsher op WWW.DEPROEFKOLONIE.NL. Maar om praktische redenen (het nieuwe museum in Frederiksoord heet ook zo!) ben ik het hele handeltje aan het verplaatsen naar DEZE SITE. Even geduld svp.

RECHTZAKEN


Een vrij willekeurige greep uit RECHTSZAKEN waarbij koloniebewoners moeten verschijnen, vooral uit de beginperiode..


SUBCOMMISSIES


SUBCOMMISSIES VAN WELDADIGHEID, plaatselijke notabelen die zorgen dat de contributies geïnd worden en die zich op allerlei manieren inzetten voor de kolonisatie.


STRAFKOLONIE


De afdeling STRAFKOLONIE bevat aanvullende info bij het boek De Strafkolonie. Zo zijn er lijsten van alle mensen die ooit in dat gebouwtje op de wal van de Ommerschans hebben gebivakkeerd.


TUCHT


Er is een apart gedeelte TUCHT IN DE KOLONIËN op de site. Met daarop:

● De reglementen op grond waarvan het tuchtrecht wordt uitgeoefend.

● De raad van politie en tucht in de gewone koloniën (ongeveer 170 getranscribeerde zittingen en nog een heleboel die kort samengevat zijn).

● De raad van tucht voor Weezen, Vondelingen en Verlatene kinderen bij het eerste gesticht te Veenhuizen (dit is met meer dan 600 getranscribeerde zittingen nagenoeg compleet). Hierbij zijn namenlijsten van kinderen die genoemd worden.

● De raad van tucht voor Weezen, Vondelingen en Verlatene kinderen bij het derde gesticht te Veenhuizen (loopt van 1829 tot 1842 en is met 110 getranscribeerde zittingen nagenoeg compleet). Hierbij is een namenlijst van genoemde kinderen.

● De raad van tucht voor de Ommerschans (met 50 getranscribeerde zittingen slechts een kleine greep uit het totaal) dat er gehouden is).

● De raad van tucht voor kolonistengezinnen in Veenhuizen (vooral arbeidersgezinnen, 77 getranscribeerde zittingen, maar er zijn er meer gehouden).

● De raad van tucht voor bedelaars in Veenhuizen (slechts 125 getranscribeerde zittingen van de vele, vele die er gehouden zijn, maar ze zijn ook vaak niet zo spannend).

● De raad van tucht voor veteranen te Veenhuizen (17 getranscribeerde zittingen, er zullen er meer geweest zijn maar niet zo verschrikkelijk veel).

Het tucht-gedeelte heeft geen rechtstreekse links naar de rest van de site. Om daar te komen moet het tuchtgedeelte met de knop 'Sluiten' verlaten worden.

VEENHUIZEN


Het grootste gedeelte hiervan is de aanvullende informatie bij het boek De kinderkolonie en betreft dus WEESKINDEREN IN VEENHUIZEN. Daarbij ook veel individuele informatie over kinderen die in het kindergesticht gezeten hebben.

Daarnaast staan elders stukken van meer algemene aard over de kOLONIE VEENHUIZEN, rapporten van de directeur, de begroting en andere stukken van de hervormde gemeente aldaar, een verslag van de viering van Koningsdag 1834, divers over de vaarverbindingen en de opstanden van april 1840 en mei 1843.

WATEREN


Ik blijk zoveel stukken te hebben over het Instituut voor Landbouwkundige Opvoeding te Wateren dat het bij nader inzien nodig is een aparte afdeling te beginnen. Daarbij ook de namen van alle kwekelingen en personeelsleden. Alles is bereikbaar via de pagina WATEREN.

WINKEL(IER)S


Een gedeelte waar ik nog maar net aan begonnen ben, zijn de WINKELS EN WINKELIERS in de koloniën.


ZOEKEN IN HET ARCHIEF


Alles wat ik weet over de mogelijkheden om informatie te vergaren in het archief van de koloniën van weldadigheid.

Twee pagina's met overzichten van de gescande registers en stamboeken:

● ZOEKEN IN DE INSCHRIJFREGISTERS EN STAMBOEKEN 1818-1859

ZOEKEN IN DE REGISTERS VAN VEENHUIZEN EN DE OMMERSCHANS NA 1859.

En een verder bijgewerkte (en dus actuelere) versie van de uitgebreide zoekwijzer die op de site van het Drents Archief staat. Dit is vooral voor mensen die het niet bij digitaal onderzoek laten en die naar het Drents Archief gaan:

Onderzoek in het archief naar bewoners van de koloniën 1818-1859

Mis je een
onderwerp?
Gebruik de
zoekmachine